Εργασία , ανεργία και Τεχνολογικές πολιτικές του Δρ. Πάνου Νοτόπουλου Αν. Καθηγητη ΤΕΙ Σερρών

  Η αρχή της τρέχουσας δεκαετίας, σημαδεύτηκε από την εμφάνιση υψηλών δεικτών ανεργίας σε όλες τις χώρες
του Ο.Ο.Σ.Α. και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, τούτο το φαινόμενο δεν είναι σύμφυτο με τις οικονομίες των χωρών αυτών ούτε συνάρτηση της αύξησης της εργατικής δύναμης. Για παράδειγμα, τις δύο μεταπολεμικές δεκαετίες το επίπεδο της ανεργίας κυμάνθηκε -κατά μέσο όρο- κάτω από 10 εκατ. ενώ μέσα σε μία δεκαετία -1970 έως 1982- ο αριθμός τούτος τριπλασιάστηκε, η δε οικονομική ανάπτυξη στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ‘80 ανέκοψε αλλά δεν επανέφερε τους δείκτες στα επίπεδα της δεκαετίας του ‘70, πολύ δε περισσότερο σε αυτά των δεκαετιών του ‘50 και του ‘60. Το σημερινό επίπεδο της ανεργίας αποτελεί ένα εκρηκτικό κοινωνικό φαινόμενο και αντιπροσωπεύει μία τεράστια σπατάλη πόρων.

   Καθίσταται, συνεπώς, φανερό ότι, μολονότι η αύξηση των ρυθμών μεγέθυνσης συνιστά έναν απαραίτητο όρο για την μείωση του -υψηλού πράγματι- δείκτη ανεργίας, εντούτοις είναι ανεπαρκής για τη συρρίκνωση της ανεργίας σε όρια αποδεκτά από μία σύγχρονη κοινωνία. Τούτο, φαίνεται να οφείλεται στην ύπαρξη ενός μείζονος δομικού στοιχείου της ανεργίας, το οποίο δεν υποχωρεί, παρά την διατήρηση μίας ισχυρής και διαρκούς οικονομικής μεγέθυνσης, επιβάλλοντας, κατά συνέπεια, και όρια στον βαθμό της δυνατότητας μείωσης της ανεργίας μέσω  της άσκησης διαφόρων μακροοικονομικών πολιτικών.

   Η μείωση τούτη μπορεί να επιτευχθεί μόνον με συγκεκριμένες δομικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες υποστηριζόμενες από το κατάλληλο μείγμα μακροοικονομικής πολιτικής θα βεβαιώνουν, αφ’ ενός μεν την δυνατότητα διατήρησης ενός σχετικά υψηλού επίπεδου μεγέθυνσης που είναι απαραίτητο για την μείωση της ανεργίας σε αποδεκτά επίπεδα αφ’ ετέρου δε την μή-δημιουργία πληθωριστικών πιέσεων, στον βαθμό που η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Συνεπώς, υφίστανται αρκετές και σημαντικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διαφόρων μακροοικονομικών και δομικών πολιτικών. Για παράδειγμα, ο μεσοπρόθεσμος στόχος της μακροοικονομικής πολιτικής για την ανύψωση του βιοτικού επιπέδου σε ανεκτά επίπεδα, μπορεί να υποστηριχθεί από δομικές πολιτικές, οι οποίες να αποθαρρύνουν την συντήρηση αναχρονιστικών και αναποτελεσματικών τεχνολογικών δομών, ενθαρρύνοντας την αξιοποίηση των οικονομικών πόρων σε πλέον κερδοφόρες χρήσεις.

Ειδικότερα, η σχέση τεχνολογίας (τεχνολογικής πολιτικής) και απασχόλησης αποτελεί ένα από τα πλέον ακανθώδη θέματα στην συζήτηση η οποία διεξάγεται διεθνώς, αναφορικά με τα υψηλά επίπεδα ανεργίας και την δυνατότητα των χωρών-μελών της Ε.Ε και του Ο.Ο.Σ.Α  να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Τόσο οι ποικίλες θεωρητικές επεξεργασίες που έχουν πραγματοποιηθεί αναφορικά με την δυναμική της τεχνολογίας και της απασχόλησης, όσο και οι εμπειρικές παρατηρήσεις, αναδεικνύουν ως τα πλέον σημαντικά σημεία εκείνα, που  σχετίζονται με την επίδραση των νέων τεχνολογιών  στην φύση και στην οργάνωση της εργασίας, όπως επίσης την επίδρασή τους στις επαγγελματικές δομές και στις απαιτήσεις για νέες επαγγελματικές ικανότητες και συναισθηματικές δεξιότητες.

           

Σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όπου η ανεργία συμπίπτει με την εμφάνιση και την ανάπτυξη, βαθειά ‘διαβρωτικών’ νέων τεχνολογιών, ελλοχεύει ο πειρασμός να θεωρηθεί η τεχνολογική αλλαγή, ως η κύρια πηγή της ανεργίας,. Ο πειρασμός τούτος καθίσταται εντονότερος, όταν ο ρυθμός της τεχνολογικής ανάπτυξης επιταχύνει την δομική αλλαγή και η πλατειά διάχυση των αποτελεσμάτων της -μέσω της κατάργησης των συνόρων- οξύνει τον διεθνή ανταγωνισμό και επηρεάζει ισχυρά τα διάφορα συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Πράγματι, οι φόβοι για γενικευμένες απώλειες των θέσεων εργασίας εξαιτίας της εμφάνισης των νέων τεχνολογιών  δεν είναι ούτε νέοι και σε κάποιο, ασφαλώς, βαθμό ούτε αναιτιολόγητοι. Συχνά, στην διάρκεια των τελευταίων διακοσίων ετών, έχουν αναπτυχθεί ποικίλοι προβληματισμοί  και προβλέψεις αναφορικά με την δημιουργία ενός υψηλού ποσοστού ανεργίας συνδυασμένου με σημαντικές μειώσεις σε πραγματικούς μισθούς, οφειλόμενες στο επόμενο κύμα της τεχνολογικής αλλαγής. Ωστόσο, μία σύντομη ιστορική αναδρομή αποδεικνύει την διάψευση πολλών απαισιόδοξων προβλέψεων για την εμφάνιση μεγάλης κλίμακας τεχνολογικής  ανεργίας, καθώς η αυξημένη παραγωγικότητα έχει συνδυαστεί με την αυξημένη ζήτηση εργασίας και την ανύψωση των πραγματικών μισθών. Συνεπώς η θέση, ότι πίσω από το πρόβλημα της ανεργίας και γενικότερα της απασχόλησης, βρίσκεται η ταχεία και ισχυρή τεχνική αλλαγή, δεν τεκμηριώνεται από  την ιστορική διαδρομή…                                   

   Η Ευρωπαϊκή Ένωση, για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον παγκόσμιο ανταγωνισμό, θα πρέπει να προωθήσει πολιτικές, οι οποίες να στοχεύουν -μεταξύ άλλων- στην ανάπτυξη του παραγωγικού της δυναμικού αλλά και στην προσαρμογή της οικονομίας της στα νέα παγκόσμια οικονομικά και τεχνολογικά δεδομένα, οι δε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να αναλάβουν σημαντικές πρωτοβουλίες για την προώθηση τούτων  των πολιτικών. Ειδικότερα, η Ελληνική Κυβέρνηση πρέπει να υλοποιήσει μία αποτελεσματική πολιτική για την αγορά εργασίας η οποία, διαμορφώνοντας -με την απαραίτητη ευελιξία- μία νέα ισορροπία ανάμεσα στους μηχανισμούς της αγοράς και, διασφαλίζοντας την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα των ευκαιριών στην απασχόληση, να επιτύχει, όχι πλέον ως αυτοσκοπό αλλά ως εργαλείο ανάπτυξης και κοινωνικής προόδου, την δημιουργία μίας διευρυμένης αγοράς εργασίας.

   Επίκεντρο της πολιτικής τούτης, πρέπει να αποτελεί η επιδίωξη της  απασχόλησης, μέσω της προώθησης διαρθρωτικών παρεμβάσεων για την άμβλυνση των υφισταμένων, στην αγορά εργασίας, ανισορροπιών και της διασύνδεσης της αναπτυξιακής διαδικασίας με την αγορά εργασίας, την εκπαίδευση και την επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού.

   Το κλειδί για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας και της απασχόλησης, δεν αποτελεί η συμπίεση του εργατικού κόστους αλλά η δημιουργία εκείνων των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων, που μπορούν να διασφαλίσουν στους εργαζόμενους την πρόσβαση στην απασχόληση. Και στον βαθμό, που κάθε δομική πολιτική προώθησης της απασχόλησης -με βάση μία οικονομία που στηρίζεται όλο και περισσότερο στην γνώση, στην πληροφορία και στην τεχνολογία- θα πρέπει να διαμορφώνει συνθήκες απόκτησης, ανανέωσης και εμπλουτισμού των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων των εργαζομένων, η Ελληνική Κυβέρνηση θα πρέπει να προωθήσει, ταχύτατα, τις απαραίτητες θεσμικές αλλαγές, που θα επιτρέψουν στους πολίτες τούτης της χώρας την συμμετοχή τους, με αξιόπιστους όρους, στην διαμόρφωση των αναπτυξιακών πολιτικών της παραγωγικής ανασυγκρότησης της πατρίδας και την υλοποίηση των εθνικών στρατηγικών οραμάτων της…