Η Υπερφορολόγηση και γιατί απέτυχαν τα Μνημόνια

Το μέγεθος της ανικανότητας και της
αναποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης, αντανακλάται στη βουλιμία του κρατικού τέρατος με την οποία φορολογεί τους πολίτες του.

Από την Ιόλη Πιερίδη

Μάλιστα ο τρόπος που εφαρμόστηκαν τα μνημόνια-με κύριο μέλημα των κυβερνώντων την προστασία της ιερής αγελάδας του δημοσίου- επιδείνωσε ακόμη περαιτέρω την θέση του ιδιωτικού τομέα.

To Koυρδιστό Πορτοκάλι είχε αποκαλύψει πολύ νωρίς και πολύ παραστατικά τον λόγο της αποτυχίας των Μνημονίων.

Φιλοθέη 2011.
Ο Μπομπ Τρα, μόνιμος αντιπρόσωπος του IMF στην Αθήνα, κατοικούσε αρχικά σε ένα διαμέρισμα της Φιλοθέης το οποίο η ΕΛ.ΑΣ. έχει μετατρέψει σε φρούριο. Ακόμη και το κροτάλισμα των εξατμίσεων από τα παπιά των delivery boys που ακούγονται στο βάθος πίσω από τις φυλλωσιές προκαλεί κόκκινο συναγερμό.
 Οι άνδρες ασφαλείας τινάζονται σαν αιλουροειδή, κάποιοι από δαύτους φοράνε τις μάσκες του χημικού πολέμου ενώ κάποιοι αλλοι ξαπλώνουν πίσω από τον μαντρότοιχο με το δάχτυλο στην σκανδάλη. Χαλαρώνουν μόνο όταν ακούσουν τον επικεφαλής να τους φωνάζει

-Πιτσαδόρος ρε χαιβάνια, δεν είχατε πιτσαδόρο στα χωριά σας;
Ένα βράδι δύο δημοσιογράφοι μεγάλης αθηναικής εφημερίδας επιχείρησαν να προσεγγίσουν το σημείο και να πάρουν συνέντευξη από τον σκληροτράχηλο Μπομπ Τρα.
Οι περίοικοι τους πήραν χαμπάρι και ειδοποίησαν την ασφάλεια. Σε κλάσματα δευτερολέπτου, όσο χρειάζεται ένα κοράκι να σφυρίξει πέναλτυ υπέρ του Ολυμπιακού στο πρόσταγμα «Θωμάς», η περιοχή γέμισε περιπολικά. Ο ένας από τους δύο δημοσιογράφους, ο πλέον έμπειρος, κατάφερε να χαθεί στο σκοτάδι. Ο άλλος, πιο ψάρακλας, έδωσε μια και άρχισε να σκαρφαλώνει σε ένα δέντρο σαν τον Ταρζάν για να μην τον εντοπίσουν τα όργανα. Έζησε ένα θρίλερ αλλά στο τέλος τα κατάφερε.
Ο Μπομπ σε αντίθεση με τον Πολ Τόμσεν και τις γνωστές περιπέτειές του με την Σουζάνα- της μεγάλης εγχώριας Τράπεζας- ζει στην Αθήνα μια αυστηρή, τυπική ζωή. Το χειρότερό του είναι οι διαρροές στα ΜΜΕ γι αυτό και έκανε ολόκληρο επεισόδιο με τον δημοσιογράφο του ΒΗΜΑτος Ζώη Τσώλη.

Ο ίδιος σε αραιά διαστήματα δέχεται να συναντήσει εκπροσώπους του ελληνικού επιχειρηματικού κόσμου, ανθρώπους της αγοράς που λέμε και να κουβεντιάσει μαζί τους για τον αντίκτυπο των μέτρων.
Σε μία από αυτές τις συναντήσεις, ένα βράδι σε σπίτι της Φιλοθέης, ο Μπομπ Τρά έδωσε την δική του ανατριχιαστική μαρτυρία για το πως επιλέχθηκε το πετσόκομα μιθών και συντάξεων, μαζί με τα χυδαία χαράτσια που ακολούθησαν.
Η παράθεση των γεγονότων είναι σοκαριστική για το μέγεθος της ενοχής δύο εκ των πρωταγωνιστών της κόλασης που βιώνουμε. Των κ.κ Παπανδρέου και Παπακωνσταντίνου.
-Δώσαμε (η Τρόικα) 3 εναλλακτικές στον κ. Παπακωνσταντίνου-άρχισε να διηγείται ο Μπομπ Τρα. H πρώτη ήταν να απολυθούν άμεσα 150.000 δημόσιοι υπάλληλοι. Ο Παπακωνσταντίνου που τον είχαμε στην άλλη άκρη του ακουστικού μας είπε «περιμένετε να ενημερώσω τον κ. Παπανδρέου». Ήμασταν στη γραμμή όταν μας μετέφερε την κάθετη άρνηση του τότε πρωθυπουργού, «με τίποτε, είναι ψηφοφόροι μας, αυτοί μας στηρίζουν». 

Η δεύτερη εναλλακτική ήταν να γίνει άμεσα και χωρίς καθυστέρηση μια καταιγίδα αποκρατικοποιήσεων. Κι αυτό το αρνήθηκε με το ίδιο επιχείρημα «αυτοί μας στηρίζουν».
Η τρίτη και τελευταία εναλλακτική ήταν το κόψιμο μισθών και συντάξεων. «Ναι αυτή είναι η καλύτερη λύση…Αυτό να κάνουμε…» μας απάντησαν ομόφωνα οι κ.κ Παπανδρέου και Παπακωνσταντίνου.
Στην διάρκεια της πρόσφατης συνέντευξής του στην Καθημερινή ο Βασίλης Ζήρας τον ρωτάει:
– Ποια ήταν η μεγαλύτερη απογοήτευσή σας στη διάρκεια της παραμονής σας στην Ελλάδα;

– Θα ήθελα να έχω δει περισσότερα από τη χώρα και να τη γυρίσω. Δυστυχώς, είχα τέτοιον όγκο εργασίας, ώστε δεν υπήρχε χρόνος να δω την Ελλάδα. Δεδομένου δε ότι η κατάσταση ήταν όντως προβληματική, παρέμεινα κυρίως στο σπίτι μου και στο γραφείο μου στην Τράπεζα της Ελλάδος και στο υπουργείο Οικονομικών. Κατά συνέπεια, μου έλειψε πολύ η καθημερινή επαφή με συνηθισμένους Ελληνες που θα μπορούσε να έχει κάνει πολύ ενδιαφέρουσα την παραμονή στη χώρα για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Σε τεχνικό επίπεδο, η μεγαλύτερη απογοήτευση ήταν η λειτουργία της πολιτικής και της Δικαιοσύνης. Δεν πίστευα ότι λειτουργούσε καλά καμία από τις δύο.
Ο οικονομολόγος και  συνεργάτης στο ΣΕΒ κ. Μιχ. Μητσόπουλος θα γράψει για την λαιμητόμο της υπερφορολόγησης στην Ελλάδα>

Παρά τη σημαντική βελτίωση της δημοσιονομικής θέσης της χώρας, η υπερφορολόγηση συνεχίζει να αποτελεί πιεστικό πρόβλημα για την κοινωνία και την οικονομία:

Η υπερφορολόγηση μεγιστοποιείται στη μεσαία τάξη και ιδιαίτερα στα εισοδήματα των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα που κατά τεκμήριο έχουν υψηλές δεξιότητες και καταλαμβάνουν θέσεις ευθύνης στην αγορά εργασίας. Ως αποτέλεσμα οι πλέον παραγωγικοί συμπολίτες μας περιορίζονται συχνά σε επαγγελματικές σταδιοδρομίες με χαμηλότερα εισοδήματα ή μεταναστεύουν μαζικά. Έτσι όμως η οικονομία και οι επιχειρήσεις χάνουν τα πλέον παραγωγικά και διεθνώς περιζήτητα στελέχη τους. Τα στελέχη αυτά έχουν κρίσιμο ρόλο

• στη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και είναι αυτά που εξασφαλίζουν την ικανότητα της οικονομίας και κοινωνίας να αξιοποιήσει, τελικά προς όφελος όλων, τις ευκαιρίες που δίνει η 4η βιομηχανική επανάσταση.
• Οι ποιοτικές αδυναμίες της χώρας και το στρεβλό παραγωγικό μοντέλο που ακολουθεί εδώ και δεκαετίες είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα των κινήτρων που δίνει η δομή του φορολογικού συστήματος και η οποία δεν έχει αλλάξει στα χρόνια της κρίσης. Έτσι, πολλές επιχειρήσεις συνεχίζουν να επιλέγουν τη, μερική έστω, δραστηριοποίηση στην παραοικονομία και σε κλάδους που διευκολύνουν την επιλογή αυτή για να αποφύγουν το πλήρες κόστος της υπερφορολόγησης. Η επιλογή αυτή όμως έχει μεγάλο κόστος. Οι επιχειρήσεις εγκλωβίζονται σε ανοργάνωτα και μικρά σχήματα χαμηλής ανταγωνιστικότητας που δεν έχουν ελπίδα επιβίωσης στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται από τις επιχειρήσεις αυτές είναι σχετικά λίγες, συχνά ημιδηλωμένες, χαμηλών προοπτικών και χαμηλών αμοιβών. Το δημόσιο ταμείο χάνει σημαντικά έσοδα. Η οικονομία ως σύνολο παραμένει μη ανταγωνιστική με μια σχετικά αδύναμη παραγωγική βάση και, τέλος, η κοινωνία βιώνει τις συνέπειες όλων των προαναφερόμενων.
• Υπάρχει έντονος διεθνής φορολογικός ανταγωνισμός από γειτονικές και μη χώρες που προτείνουν ένα καλύτερο συνδυασμό λογικών ή και χαμηλών φόρων και ανταποδοτικών παροχών και ο ανταγωνισμός αυτός θα εντείνεται όσο θα εδραιώνεται η 4η βιομηχανική επανάσταση.
•  
  Η συνέχιση αυτής της κατάστασης δεν είναι βιώσιμη. Αν δεν αλλάξουμε το παραγωγικό μοντέλο της χώρας και αν δε  δημιουργήσουμε μια ανταγωνιστική οικονομία, η φορολογητέα ύλη θα συνεχίσει να παραμένει αδύναμη και σταδιακά να διαβρώνεται. Αυτό θα έχει πολύ αρνητικές συνέπειες και για το  ασφαλιστικό σύστημα διότι καθώς η χώρα μας γερνάει ταχύτατα, θα αυξάνει η εξάρτηση των δημοσίων εσόδων από μια όλο και στενότερη βάση των καλοπληρωτών φορολογούμενων. Σήμερα ακόμα και οι μεταμνημονιακές εκθέσεις του ΔΝΤ αναγνωρίζουν ότι η υπερφορολόγηση μιας στενής βάσης εμποδίζει την ανάπτυξη ενώ και οι κύριες πολιτικές δυνάμεις της χώρας συμφωνούν πλέον στην ανάγκη εκλογίκευσης των φορολογικών επιβαρύνσεων σε πολίτες και επιχειρήσεις.
  Για να υπάρξει αυτή η ουσιαστική εκλογίκευση πρέπει να μειωθούν άμεσα οι πλέον αντιπαραγωγικές υπερβολές του φορολογικού συστήματος και το ύψος των φορολογικών και ασφαλιστικών επιβαρύνσεων να συγκλίνει σταδιακά προς την ανταποδοτικότητα των υπηρεσιών που προφέρει το κράτος. Η δημοσιονομική πραγματικότητα επιβάλλει οι μειώσεις φόρων να επικεντρώνονται κατά προτεραιότητα εκεί που θα υπάρξει η μεγαλύτερη αύξηση της απασχόλησης και της ποιοτικής φορολογητέας ύλης. Για το λόγο αυτό οι μειώσεις φόρων πρέπει να επικεντρωθούν καταρχήν σε (α) μια σημαντική μείωση των φόρων και ασφαλιστικών εισφορών στη μισθωτή εργασία του ιδιωτικού τομέα, (β) την περαιτέρω βελτίωση των επιβαρύνσεων σε επιχειρηματικά κέρδη και διανεμόμενα μερίσματα παράλληλα με τη βελτίωση κρίσιμων παραμέτρων του φορολογικού συστήματος για τις επιχειρήσεις όπως  είναι το πλαίσιο μεταφοράς ζημιών και συμψηφισμού τους με μελλοντικά κέρδη, θέματα αποσβέσεων και ζητήματα  group taxation και (γ) την εκλογίκευση και εναρμόνιση με το ενωσιακό δίκαιο του πλαισίου των ευθυνών διοικητών επιχειρήσεων. Επίσης πρέπει να υπάρξει εκλογίκευση των φόρων κατανάλωσης που επιβαρύνουν κρίσιμες εισροές για σημαντικούς κλάδους της οικονομίας, που περιλαμβάνουν τη μεταποίηση, τις ψηφιακές υπηρεσίες, τις μεταφορές επιβατών και τον τουρισμό καθώς και των φόρων επί ακινήτων. Τέλος, πρέπει να υπάρξει πιο αποτελεσματική θωράκιση της αγοράς από τη λαθραία διακίνηση αγαθών και ενίσχυση πρωτοβουλιών για διάδοση των ηλεκτρονικών πληρωμών με επικέντρωση στην υποχρεωτική εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης και την ηλεκτρονική παρακολούθηση των διακινήσεων φορτίων στην Ελλάδα.
  Ανεξάρτητα από τον προτεινόμενο ρυθμό και το βάθος η μείωση της υπερφορόλογησης στην εργασία και στην παραγωγή μπορεί να αποδειχθεί ως ένα σημείο ευρύτερης πολιτικής σύγκλησης και κοινωνικής συναίνεσης,  που θα αποτελέσει την επόμενη εμβληματική διαρθρωτική μεταρρύθμιση της χώρας και θα  ανοίξει το δρόμο για την αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος της χώρας.
  Διαβάστε εδώ το Special Report.
  Διαβάστε εδώ τη συνοδευτική παρουσίαση.
  Δείτε εδώ το infographic.