Μάθημα 6ο, Αμφιθέατρο Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης (Νικ. Νικολάου 20)
ΘΕΜΑ: ΠΙΝΔΑΡΟΣ (ΜΕΡΟΣ 2ο)
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Φανή Σοκόλη – Τζήκα (Κλασική φιλόλογος, απόφοιτος του ΑΠΘ)
Το χορικό λυρικό άσμα -που ο Πίνδαρος υπηρετεί αριστουργηματικά- φτάνει στην ακμή του το πρώτο μισό του 5ου αγώνα. Η μεγάλη ανάπτυξη του χορικού άσματος την εποχή αυτή σχετίζεται προφανώς με τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που αρχίζουν να συντελούνται προς το τέλος του 6ου αιώνα: Με την υπερίσχυση του θεσμού της πόλης και της δημοκρατίας, με τη συνακόλουθη εκλάμπρυνση των μεγάλων δημόσιων αθηναϊκών εορτών, των Παναθηναίων και των Διονυσίων, με τις πατριωτικές νίκες εναντίον των Περσών, όπως και με την άνοδο ισχυρών αρχόντων στη Σικελία. Ύμνοι, παιάνες, διθύραμβοι, παρθένεια εκτελούνταν από χορό με τη συνοδεία αυλού και λύρας σε δημόσιες γιορτές, τοπικές ή πανελλήνιες, στις αυλές μεγάλων δωρητών, σε οίκους καλλιεργημένων τυράννων που προστάτευαν και ενεθάρρυναν αυτές τις πρωτοβουλίες. Είναι η εποχή κατά την οποία οι πλούσιοι και καλλιεργημένοι προστάτες της ποίησης παραγγέλνουν σε ποιητές εγκώμια, θρήνους, γαμήλια τραγούδια (υμέναιοι) και κυρίως επινίκιες ωδές. Όμως ο Πίνδαρος είναι αναμφισβήτητα ο λαμπρότερος χορικός λυρικός ποιητής της αρχαιότητας. Γεννήθηκε στις Κυνός Κεφαλές της Βοιωτίας (πολύ κοντά στη Θήβα) πιθανόν το 518 π.Χ., και απεβίωσε μετά το 446 π.Χ., πιθανώς στο Άργος.
Οι Επίνικοι είναι οι περίφημες ωδές που γράφτηκαν, ύστερα από παραγγελία, για να τιμηθεί στην πατρίδα τους, σπανίως δε στον τόπο της επιτυχίας, η νίκη περιώνυμων αθλητών στους πανελλήνιους αγώνες στην Ολυμπία, στους Δελφούς, στον Ισθμό, και τη Νεμέα.
Είναι αναμφισβήτητο πως παρά την τεράστια φήμη του πολύ λίγοι είναι εκείνοι πού γνωρίζουν τον Πίνδαρο όπως θα έπρεπε. Αυτό οφείλεται στον απρόσιτο, σχεδόν σκοτεινό, ειδικά για τους αμύητους, ποιητικό λόγο του, στην περίτεχνη και πολυποίκιλτη σύνθεση των ωδών του και στη βαθύτατη και συνάμα αντισυμβατική σκέψη του. Όμως κάνουμε ένα σφάλμα στην αντιμετώπιση των αρχαίων κειμένων. Προσπαθούμε να αποσπάσουμε ένα παλιό έργο από τον χρόνο του, να το υποχρεώσουμε να μετοικήσει στον δικό µας τόπο και χρόνο και να µας δείξει τη σχέση του µε µας. Κάτι τέτοιο θα ήταν απλώς εκχυδαϊσμός και λεηλασία του παρελθόντος. Ούτε μπορούμε, αρνούμενοι ότι η δική µας θέση είναι στο δικό µας παρόν, να μεταφυτευθούμε εμείς εκεί. Το να ιδρύσεις μιαν αληθινή σχέση µε ένα έργο του παρελθόντος σημαίνει να εγκαινιάσεις ένα διάλογο μαζί του. Ο διάλογος μπορεί στην αρχή να προκληθεί από την περιέργεια ή από την τύχη· ή από την αίσθηση μιας ανάγκης, την αίσθηση ότι υπάρχει κάτι εκεί που λείπει εδώ και που το θέλουμε. Κάτι που έχει εμφανιστεί µε αποσπασματικό τρόπο στην τέχνη και στη σκέψη της εποχής µας, ανταποκρινόμενο σε μιαν άρρητη ανάγκη του καιρού µας μπορεί εκεί να υπάρχει ακόμη πλουσιότερα. Μπορεί ίσως να βρίσκεται στον Πίνδαρο. Όπως και να ’χει το πράγμα, αποτελεί αγαθή συγκυρία να στραφούμε προς τον ποιητή αυτόν, ο οποίος εδώ και τόσους αιώνες δεν μπόρεσε να µας μιλήσει παρά τόσο λίγο. Αξίζει τον κόπο.
Τα μαθήματα γίνονται κάθε Τετάρτη 7-8 το απόγευμα στο Αμφιθέατρο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης, Νικ. Νικολάου 20
Επίσης θα αναρτώνται στο διαδίκτυο σε διάφορες ιστοσελίδες:
Μαθήματα Κλασσικής παιδείας
Κάποιος να τους πεί ότι δεν γράφουν σωστά τον τίτλο των μαθημάτων τους:
ΑπάντησηΔιαγραφήκλασικός -ή -ό [klasikós] E1 : 1. που ανήκει ή που αναφέρεται: α. στην περίοδο της ακμής της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας: Kλασική αρχαιότητα. Oι πόλεις της κλασικής και ελληνιστικής περιόδου. Kλασική αρχαιολογία, που μελετά αυτή την περίοδο. β. στους συγγραφείς, στους καλλιτέχνες και στα έργα αυτής της εποχής: Kλασικά συγγράμματα. Kλασική παιδεία. Kλασικές γλώσσες. ~ φιλόλογος. || (ως ουσ.) ο κλασικός, ο κλασικός συγγραφέας: Άπαντα αρχαίων Eλλήνων κλασικών. || (ειδικότ.) που ανήκει ή που αναφέρεται στην εποχή του Περικλή για την Aθήνα και στην εποχή του Aυγούστου για τη Pώμη. 2α. που ανήκει ή που αναφέρεται σε συγγραφείς ή καλλιτέχνες, καθώς και στα αντίστοιχα λογοτεχνικά ή καλλιτεχνικά δημιουργήματα, των οποίων η αξία υπερβαίνει τα σύνορα του ιστορικού χρόνου και του κοινωνικού χώρου: Kλασικό έργο. Ένα φιλμ κλασικό στο είδος του. || Kλασική μουσική, η έντεχνη δυτική μουσική από την ύστερη Aναγέννηση, και ειδικότερα η μουσική των χρόνων 1770-1825, με κυριότερους εκπροσώπους το Xάιντν, το Mότσαρτ, τον Mπετόβεν. || Kλασική κιθάρα, για έργα κλασικής μουσικής που έχουν γραφτεί για κιθάρα. β. που χαρακτηρίζεται από απλότητα, ισορροπία, τήρηση των κανόνων του είδους, τελειότητα και αρμονία (σε αντίθεση προς το ρομαντικός): Kλασικό στιλ. Kλασική περίοδος της αρχιτεκτονικής. || που τηρεί το μέτρο, που δεν απομακρύνεται από τους καθιερωμένους κανόνες (σε αντίθεση προς το νεωτεριστικός): Kλασικό ντύσιμο, που χαρακτηρίζεται από απλότητα, λειτουργικότητα και διαχρονικότητα, που δεν κάνει παραχωρήσεις στις επιταγές της μόδας. 3. που συγκεντρώνει τα κύρια χαρακτηριστικά της ομάδας ή της κατηγορίας στην οποία ανήκει· τυπικός2β: Kλασικό παράδειγμα. Mου έκανε την κλασική ερώτηση. Kλασική περίπτωση. Tα προβλήματα που αντιμετωπίζει είναι τα κλασικά προβλήματα όλων των εφήβων. || (ειρ.) για αρνητικές ιδιότητες: ~ τεμπέλης / ψεύτης / βλάκας. κλασικά EΠIPP. [λόγ. < γαλλ. class(ique)[/i] -ικός (στις νέες σημ.) < λατ. classicus < classis (δες στο κλάση) `της υψηλότερης κοινωνικής τάξης, ανώτερος΄, κατά τη μορφή της λατ. λ., πρβ. μσν. κλασικός `ναυτικός αξιωματούχος΄ από τη σημ.: `στόλος΄ της λατ. λ. classis]