SerresBOMB: ΠΕ Σερρών : Οι πραγματικές επιδόσεις και οι αξιόπιστοι δείκτες για τους εφτά Δήμους

Του Χάρη Κουγιουμτζόπουλου

Οι δείκτες αποτελούν το βασικό εργαλείο αυτοαξιολόγησης και αυτοβελτίωσης για μια δημοτική αρχή. Αρκεί οι δείκτες αυτοί να είναι αληθείς και να μην υποκρύπτουν υπόβαθρα που αλλοιώνουν εντελώς την εικόνα ενός δήμου.
Πολύ ορθώς λοιπόν το Υπουργείο Εσωτερικών προχώρησε το 2013 στην σύσταση του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ του άρθρου 4 του Νόμου 4111/2013 (Α 2018) και τώρα στο άρθρο 33 του ν. 5056/2023 (Α’ 163) και στον Κόμβο Παρακολούθησης Επιδόσεων Τοπικής Αυτοδιοίκησης deiktesOTA.gov.gr.

Ήδη το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας έφερε θεαματικά αποτε
λέσματα στην οικονομική διαχείριση των δήμων που ξαφνικά εξυγιάνθηκαν και δημιούργησαν ένα εγγυημένο πεδίο στην αγορά.

Εχει τεράστια σημασία να μπορούν οι δημοτικές αρχές, τα δημοτικά συμβούλια αλλά και οι πολίτες να αξιολογήσουν τον τρόπο λειτουργίας του δήμου τους (όχι απαραίτητα των δημοτικών αρχών), να μπορούν, να κατανοήσουν τί κάνουν διαφορετικό λάθος ή σωστό σε σχέση με τους υπόλοιπους δήμους και να προσανατολιστούν στο πώς μπορούν να το βελτιώσουν.

Οι δείκτες όμως πάνω από όλα είναι συνδυαστικοί. Δεν μπορούν να αξιολογηθούν αυτόνομα, ούτε μπορούν να αποτελέσουν συντελεστή συνολικής αποδοτικότητας όπως είδαμε να γίνεται σε πρόσφατη μελέτη που φημολογείται ότι αποτελεί και προπομπό για την διαμόρφωση των δεικτών του νόμου 5056/2023.

Δεν μπορεί να θεωρείται καλή επίδοση η αποπληρωμή των δανείων για ένα δήμο που εξασφάλισε το 30% του προϋπολογισμού του από απαλλοτρίωση και κακή επίδοση ενός άλλου δήμου που σε 10 χρόνια έκλεισε το 50% των δανείων του που αντιστοιχούσε στο 150% του προϋπολογισμού του.
Δεν μπορεί να θεωρείται καλή επίδοση ψηφιακής διακυβέρνησης ενός δήμου που εγκατέστησε chatbot που δεν απαντάει παρά μόνο σε 10 από τις 1.640 πιθανές ερωτήσεις και δεν εξασφαλίζει κανέναν όρο GDPR απέναντι σε έναν άλλον που συνειδητά δεν τον εγκατέστησε διότι δεν διαθέτει το απαιτούμενο εξειδικευμένο προσωπικό για DPO.
Δεν μπορεί να αξιολογείται θετικά στην διαχείριση των απορριμμάτων ένας δήμος που διαθέτει έναν εργάτη καθαριότητας ανά 150 κατοίκους, και αρνητικά ένας άλλος δήμος που διαθέτει έναν εργάτη ανά 550 κατοίκους.

Δεν μπορεί να κρίνεται θετικά ένας δήμος επειδή φιλοξενεί ιδιωτική εφαρμογή καταγγελιών, χωρίς πρωτόκολλο.

Η συνδυαστική αξιολόγηση των δεικτών των δήμων εξάγει εντελώς διαφορετικά συμπεράσματα από αυτά που παρουσιάστηκαν.

Δεν μπορεί να αξιολογούνται στις επιδόσεις τους υποδομών οι δήμοι χωρίς να συμπεριλαμβάνονται όχι μόνο οι σχολικές υποδομές, αλλά και οι μελέτες και τα οικόπεδα που διαθέτουν για την εκπαίδευση.

Τεράστιο βέβαια είναι το πρόβλημα έλλειψης συλλογής δεδομένων από τους δήμους. Από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα των Δήμων μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς ότι η swot analysis στις περισσότερες περιπτώσεις στερείται κάθε επιστημονικής τεκμηρίωσης.

Το myota.gr ζήτησε και έλαβε από το Υπουργείο Εσωτερικών πίνακες στοιχείων τους οποίους θα επεξεργάζεται και θα δημοσιεύει σταδιακά σε μα προσπάθεια ανάδειξης Μέσων Όρων Διακυβέρνησης. Όχι για να αξιολογήσει τις δημοτικές αρχές καθώς αυτό είναι ένα τεράστιο λάθος. Πως να αξιολογήσεις μια δημοτική αρχή που παρέλαβε χάος, χρέη και προβλήματα, απέναντι σε μια άλλη που παρέλαβε έναν τακτοποιημένο δήμο; Πως να αξιολογήσεις μια δημοτική που παρέλαβε μελέτες και εγκεκριμένες χρηματοδοτήσεις πολλών εκατομμυρίων, απέναντι σε μια άλλη που δεν παρέλαβε τίποτα;
Σκοπός μας είναι να δουν οι ίδιες οι δημοτικές αρχές και οι αντιπολιτεύσεις και οι πολίτες, το που βρίσκεται ο δήμος τους σε σχέση με τους υπόλοιπους ομοειδείς. Δεν συγκρίνονται οι αναλογίες ενός νησιωτικού τουριστικού δήμου με έναν αγροτικό ηπειρωτικό. Ούτε ένας δήμος των 1.500 κατοίκων με ένα των 100.000 και αυτό φαίνεται και από τους πίνακες.
Η δημοσιοποίηση των δεικτών χωρίς διαχωρισμούς σε κατηγορίες δήμων αποσκοπεί στο να δουν οι ίδιοι οι αρμόδιοι και οι δημότες τις επιδόσεις τους, να δουν ομοειδείς δήμους και να ψάξουν το γιατί. Τονίζουμε ότι σημασία για κάθε δήμο έχει το πόσο κοντά ή μακρυά βρίσκεται από τον μέσο όρο των ομοειδών του δήμων.

Οι πίνακες των Δήμων της Χώρας που δημοσιεύουμε αφορούν στο οικονομικό έτος 2022 με α) απολογιστικά έσοδα, β) έσοδα των επιχορηγήσεων για επενδύσεις και γ) έσοδα από ανταποδοτικά και λοιπά τέλη και δικαιώματα (τρέχουσας χρήσης και προηγούμενων οικονομικών ετών).
Το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας που μας παραχώρησε τα στοιχεία σημειώνει ότι το σύνολο των οικονομικών στοιχείων υποβάλλονται από τους ίδιους τους φορείς στις βάσεις δεδομένων του ΥΠΕΣ, σύμφωνα με την υπ ́αριθμ. 2816/30-1-2018 (ΦΕΚ 350/Β/7-2- 2018) απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
Επαναλαμβάνουμε όμως ότι σημασία δεν έχουν τα ακριβή στοιχεία αλλά οι σχέσεις μεταξύ τους και οι μέσοι όροι.

Ξεκινάμε λοιπόν από τους δύο ποιο βασικούς δείκτες.

Ποιο είναι το ποσοστό επιδοτήσεων – επιχορηγήσεων των δήμων σε σχέση με τα συνολικά τους έσοδα και ποιο είναι το ποσοστό των δήμων που εξασφαλίζουν από τέλη και δικαιώματα.
Ποια είναι δηλαδή η Οικονομική Αυτοτέλεια των δήμων, πόσο αξιοποιούν τις κρατικές επιχορηγήσεις και πόσο επιβαρύνουν τους δημότες τους.
Και εδώ να σημειώσουμε ότι παίζει μεγάλο ρόλο πόσο τουριστικός είναι ο δήμος άρα μαζεύει σοβαρά ποσά από τις τουριστικές επιχειρήσεις, μαρίνες κλπ και ποια είναι η αναλογία μεταξύ τελών οικιακής και επαγγελματικής χρήσεις, στοιχεία που δυστυχώς δεν υπάρχουν για τους δήμους σε ενιαία τράπεζα δεδομένων.