Εντελώς πρόσφατα και προφανώς για λόγους ψηφοθηρικούς, άρχισε η επίσκεψη στο εντυπωσιακό μνημείο του λόφου Καστά της Αμφίπολης μόνο για «ειδικές ομάδες» πέντε ατόμων και μόνο κατόπιν συνεννόησης και έγκρισης. Οι επισκέψεις διαρκούν λίγα λεπτά έως τις αρχές Ιουνίου, οπότε θα διακοπούν και πάλι. Οπως ανακοινώθηκε, οι εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης του μνημείου θα ολοκληρωθούν το 2027 (!) και τότε μόνο θα επιτραπεί η επίσκεψη για το κοινό. Ξεχάστηκαν παντελώς οι καθημερινές ύβρεις κατά το διάστημα 2015-2019, διότι το μνημείο δεν γινόταν επισκέψιμο «εδώ και τώρα» και δεν προχωρούσε η ανασκαφή «το επόμενο πρωινό».
Εφόσον κατέρρευσαν τα παραπάνω και αντικαταστάθηκαν με τα ίδια τα δικά μας λόγια για υπομονή και επιμονή από τη νυν και ήδη απερχόμενη πλέον πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ, άλλη απίστευτη δικαιολογία δεν μπορούσαν να βρουν για να επιτεθούν εμμονικά στην προηγούμενη κυβέρνηση από την επαναλαμβανόμενη ρήση ότι δήθεν τότε δεν έγινε τίποτε για το μνημείο. Περιφρονούν όλο το ευρύτατα γνωστό έργο που είχε συντελεστεί για την άμεση προστασία του μνημείου και τον σχεδιασμό και εφαρμογή των οριστικών επεμβάσεων (βλ. και https://www.tovima.gr/print/society/mythoi-kai-alitheies-lfgia-to-mnimeio-tis-amfipolis). Αποφασιστικής σημασίας εργασία υπήρξε η τοποθέτηση νέων εσωτερικών στηριγμάτων, χάρη στην οποία το εσωτερικό του είναι σήμερα σε καλή κατάσταση και μπορούν να προχωρήσουν οι εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης. Σε όλες αυτές τις ενέργειες στηρίχτηκαν οι εργασίες που επακολούθησαν.
Αφού δεν διαθέτουν τη γενναιότητα να το ομολογήσουν, τουλάχιστον ας μην ασχημονούν. Γιατί η πραγματικότητα είναι εύγλωττη: από όλες τις εργασίες μόνο η αποκατάσταση της γεωμετρίας του λόφου-τύμβου Καστά ξεκίνησε μετά το 2019. Και είναι ιλαροτραγικό το γεγονός ότι αυτό ακριβώς το τελευταίο έργο συνοδεύτηκε από αυθαιρεσίες, κακοτεχνίες και αστοχίες με αποτέλεσμα να καταρρεύσει από τις έντονες βροχοπτώσεις του 2022 και να χρειαστεί να επαναληφθεί. Δηλαδή, το μοναδικό «έργο» της κυβέρνησης Μητσοτάκη πληρώθηκε διπλά!
Ο αρχικός σχεδιασμός θα εξασφάλιζε πρόσβαση στο μνημείο από το τέλος του 2021. Για τις δικές τους καθυστερήσεις επιστράτευσαν ως δικαιολογία την πανδημία και για τις καταστροφές την κλιματική αλλαγή. Προσπάθησαν, μάλιστα, να κατηγορήσουν τον εξειδικευμένο τεχνικό σύμβουλο που απασχόλησαν μέχρι το 2021, τις οδηγίες του οποίου είχαν αγνοήσει. Ο ίδιος τους αποστόμωσε με την απάντησή του στον Τύπο (https://www.efsyn.gr/tehnes/art-nea/358863_apo-ti-mythologia-stin-tehniki-istoria).
Τι συμβαίνει σήμερα στο μνημείο; Μέσα στη γενική κατακραυγή για ψέματα και ανακολουθίες, ομολογείται ότι το έργο χρειάζεται αρκετά χρήματα ακόμη για να ολοκληρωθεί το 2027. Μόνη λύση, να ενταχθεί με υψηλή χρηματοδότηση στο ΕΣΠΑ 2021-2027 της Κεντρικής Μακεδονίας. Βεβαίως, η Περιφέρεια σήμερα συναινεί ασμένως, ενώ το 2015-2019 η ίδια παρείχε μόνο ένα πολύ περιορισμένο ποσόν, στήνοντας ακόμη και για αυτό συνεχώς εμπόδια, σαν να ροκάνιζε τον χρόνο για να έρθουν οι «αρεστοί». Παραμυθιάζονταν και νόμιζαν ότι οι δικοί τους είναι θαυματοποιοί και θα ανοίξουν το καταπονημένο μνημείο «εν μια νυκτί», ενώ οι προηγούμενοι, που έβαλαν τις στέρεες βάσεις για την αποκατάστασή του και άρχισαν το έργο, είναι ανίκανοι. Ντροπή!
Βεβαίως, ακόμη δεν έχει καν κατασκευαστεί το προστατευτικό κέλυφος της εισόδου του μνημείου. Και τα χρήματα των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, οι οποίες ξεκίνησαν το 2015 και αφορούν 52 στρέμματα, δεν έχουν ακόμη παρακατατεθεί στους δικαιούχους.
Από επιστημονικής πλευράς, το σπουδαιότερο όλων είναι πλέον η παραδοχή που φώναζε η αρχαιολογική κοινότητα από την αρχή: πρόκειται για ένα λεηλατημένο αλλά πολύ σημαντικό μνημείο και δεν είναι ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου αλλά οικογενειακός τάφος με μεταγενέστερες φάσεις αξιωματούχου ή πολύ πλούσιου κατοίκου της περιοχής. Είναι ο πιο εντυπωσιακός από τους ανασκαμμένους μακεδονικούς τάφους της Αμφίπολης. Ακόμη και σήμερα κατά τραγελαφικό τρόπο διαπληκτίζονται η ανασκαφέας Κατερίνα Περιστέρη με την υπουργό Λίνα Μενδώνη αν είναι ή όχι ο τάφος του Ηφαιστίωνα.
Επρεπε να παρέλθουν τόσα χρόνια για να γίνει αποδεκτό ότι δεν πρόκειται για τεχνητό τύμβο αλλά για έναν φυσικό λόφο, το σχήμα του οποίου βόλευε να συμπληρωθεί με επιχώσεις και να μετατραπεί σε τύμβο, κάτι που ήταν ολοφάνερο εξαρχής; Επρεπε η ελληνική κοινωνία να παρασύρεται προεκλογικά το 2014 και να παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα την απαράδεκτα βιαστική ανασκαφή, με την κατασκευασμένη εντύπωση ότι μέσα θα βρεθεί ο Μέγας Αλέξανδρος; Την ανασκαφή ενός μνημείου, σαφώς συλημένου, όπως ψιθύριζαν εξαρχής οι εργατοτεχνίτες, στο οποίο προκλήθηκαν δομικές βλάβες καθώς και δυσμενείς συνθήκες για την αντιμετώπιση έντονων φυσικών φαινομένων, εξαιτίας του αντιεπιστημονικού τρόπου έρευνας;
Το μνημείο του Καστά είναι συγκλονιστικό. Πολλές πληροφορίες έχουν χαθεί αλλά όταν ολοκληρωθεί η αποκατάσταση θα είναι ένα λαμπρό επισκέψιμο μνημείο. Δεν του άξιζε αυτή η αντιμετώπιση. Ούτε στην αρχαιολογική κοινότητα άξιζε. Τουλάχιστον, ας είναι η περίπτωση αυτή για το μέλλον ένα τρανταχτό παράδειγμα προς αποφυγή τέτοιας «ανασκαφικής μεθόδου» αλλά και μικροπολιτικής εκμετάλλευσης εις βάρος ενός σπουδαίου μνημείου.
Μαρία Βλαζάκη*
*Επίτιμης γενικής διευθύντριας Αρχαιοτήτων-Πολιτιστικής Κληρονομιάς, τέως γενική γραμματέας του ΥΠΠΟΑ
https://www.efsyn.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το παρόν διαδικτυακό μέσο ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει περί των επωνύμων ή ανωνύμων σχολίων που φιλοξενεί. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών, επικοινωνήστε μέσω της φόρμας επικοινωνίας έτσι ώστε να αφαιρεθεί.