Ο συνταγματικός πατριωτισμός

Σήμερα θα πάρω τον άλλον δρόμο. Τον ανηφορικό. Αυτόν που πάει κόντρα στο ρεύμα. Έχει και αυτή η διαδρομή τις χάρες της. Με εντυπωσιάζει ειλικρινώς η ταχύτητα με την οποία οι Ελληνες ανακαλύπτουμε σε συνθήκες κρίσεως, πόσο μάλλον επικαλούμαστε με ασίγαστο πάθος, τον καταστατικό μας χάρτη. Το Σύνταγμά μας.

• Από τον Μανώλη Κοττάκη

Κατά βάθος, μάλιστα, μου αρέσει. Γιατί κάθε φορά που έρχεται μια κυβέρνηση να προτείνει την αναθεώρηση του Συντάγματός μας -τελευταία φορά το 2019-, η συζήτηση διεξάγεται συνήθως μέσα σε συνθήκες γενικής αδιαφορίας. Απαξίωσης. Απάθειας. «Τα Συντάγματα δεν αλλάζουν τις ζωές των ανθρώπων» είναι η κλασική επωδός της Αριστεράς συνήθως. Κι όμως! Τον καιρό των Μνημονίων, όταν καταλάβαμε ότι επίκεινται αλλαγές που θα επηρεάσουν δυσμενώς τις ζωές μας και θα οδηγήσουν την Ελλάδα σε εξάρτηση και σε εκχώρηση κυριαρχίας, οι πάντες, δεξιοί, κεντρώοι, αριστεροί, μεταρρυθμιστές και λαϊκιστές, κυκλοφορούσαν στις συνελεύσεις των αγανακτισμένων με το ξεχασμένο βιβλιαράκι στο χέρι και αγόρευαν:

«Σύμφωνα με το άρθρο 28, παράγραφος 1… Σύμφωνα με το άρθρο 5, παράγραφος 3…» – ενδεικτικά τα παραδείγματα. Οι συντάξεις περικόπτονταν, τα επιδόματα συρρικνώνονταν, η δημόσια περιουσία υποθηκευόταν, και οι Ελληνες είχαμε ως σημαία το Σύνταγμα ως μέσο άμυνας. Τι πιο ωραίο! Έστω και αν στο τέλος ήρθε το Συμβούλιο της Επικρατείας να γνωμοδοτήσει με βάση το δίκαιο της ανάγκης ότι τα Μνημόνια υπερισχύουν του κατασταστικού μας χάρτη, διότι, όπως έλεγε προσφυώς κάποιος, «δεν υπάρχει συνταγματικότητα στην πτώχευση».

Ο συνταγματικός πατριωτισμός βρέθηκε τότε στο απόγειό του. Την αυτή τάση παρατηρώ με ικανοποίηση καταρχάς και τώρα από όλους όσοι δεν επιθυμούν να εμβολιαστούν. Από όλους όσοι αντιδρούν στα κυβερνητικά μέτρα περί διαχωρισμών εμβολιασμένων – ανεμβολίαστων στους ανοιχτούς χώρους.

Η φράση που ακούω πάρα πολύ συχνά από συμπολίτες μας είναι ότι «καταπατώνται τα συνταγματικά μου δικαιώματα». Με έμφαση στο «μου». Ή πως ο διαχωρισμός «αντίκειται» στα δείνα και τα τάδε άρθρα που αφορούν τον σεβασμό της προσωπικότητας του ατόμου και την ισότητα απέναντι στον νόμο. Με έμφαση στις λέξεις «σεβασμός» και «ισότητα». Χαίρομαι και αγάλλομαι λοιπόν που οι Ελληνες ανοίγουν και πάλι το Σύνταγμα, προκειμένου να διαβάσουν τα δικαιώματά τους.

Ταυτοχρόνως, όμως, ενοχλούμαι και εκνευρίζομαι. Ελαφρώς. Διότι ποτέ δεν διαβάζουμε αυτό το ιερό βιβλιαράκι όταν πρόκειται για τις υποχρεώσεις μας έναντι της Πολιτείας.

Οι οποίες δεν είναι μία και δύο, είναι πολλές. Και δεν πρόκειται να τις απαριθμήσω βεβαίως από αυτή εδώ τη θέση. Είναι εύκολο να τις εντοπίσει κανείς διατρέχοντας το corpus του Συντάγματος.

Ενοχλούμαι επίσης διότι οι Ελληνες είναι ελάχιστα ενημερωμένοι για τις τομές που έγιναν κατά την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος επί Ν.Δ. και αφορούν το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, το δικαίωμα στην υγεία, την απαγόρευση των διακρίσεων, το δικαίωμα στην εργασία, την κοινωνική ασφάλιση, την καταχρηστική άσκηση δικαιώματος, τα δημοψηφίσματα κ.ά.

Αλλαγές για τις οποίες μπορεί να βρει κανείς αναλυτικές πληροφορίες στο βιβλίο του γενικού εισηγητή της πλειοψηφίας Ευριπίδη Στυλιανίδη, στο βιβλίο «Η Συνταγματική Αναθεώρηση του 2019 – Χαμένη ευκαιρία ή νέο ξεκίνημα;» (εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη). Το Σύνταγμά μας, λοιπόν, ναι! Να το αγαπάμε. Να το προσέχουμε. Και να το επικαλούμαστε.

Όχι όμως μόνον όταν μας συμφέρει, αλλά και όταν μας καθοδηγεί. Στη θέση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, του προέδρου του Κοινοβουλίου Κώστα Τασούλα, της υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως, των αρχηγών των κομμάτων θα έπαιρνα την εξής πρωτοβουλία:

Θα καθιέρωνα ένα πεντάλεπτο σε όλες τις τηλεοράσεις, υπό μορφήν δωρεάν προβολής κοινωνικού μηνύματος, με τον τίτλο: «Το Σύνταγμα δεν είναι μόνο πλατεία! Μάθε τις υποχρεώσεις σου, μάθε τα δικαιώματά σου!» Και θα ανέθετα σε νέους συνταγματολόγους όλων των τάσεων την εκλαΐκευσή του. Στη θέση του Κώστα Τασούλα θα τύπωνα επίσης το νέο, αναθεωρημένο Σύνταγμα σε 100.000 αντίτυπα -δύναται το τυπογραφείο της Λένορμαν- και θα το έστελνα στα σχολεία μας. Θα διοργάνωνα και εκδηλώσεις εντός αυτών. Θα ανακάλυπτα επίσης πολίτες επώνυμους και ανώνυμους, οι οποίοι δικαιώθηκαν στα δικαστήρια επικαλούμενοι διατάξεις του Συντάγματος. Και θα τους ζητούσα να διηγηθούν την ιστορία τους στο πανελλήνιο. Για να γίνουν οι δεσμοί μας με το Σύνταγμα ισχυροί.

Όχι περιστασιακοί, όχι ευκαιριακοί. Δεν είναι και τόσο δύσκολο, νομίζω, να κάνουμε κάτι για να αγαπήσουμε τους θεσμούς. Κοινή λογική χρειάζεται. Αλλά, όπως έλεγε και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αν η λογική ήταν τόσο κοινή, δεν θα ήταν και τόσο δυσεύρετη!