Οι αιτίες που προκάλεσαν το σοκαριστικό αποτέλεσμα

 

Τα κοινωνικά και οικονομικά προεκλογικά προγράμματα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ήταν πιο ευνοϊκά για την πλειοψηφία των πολιτών, σε σύγκριση με αυτά της ΝΔ.

Το ΠΑΣΟΚ, είχε μια όχι μεγάλη, αλλά σημαντική εκλογική άνοδο, σε αντίθεση με την σοκαριστική πτώση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, χωρίς να διαθέτει κάποια προγραμματική υπεροχή, έναντι του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
Επί πλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, έχασε όλες τις περιφέρειες, αλλά και το εκλογικό προβάδισμά του, σε όλες τις ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες. Μη εξαιρουμένων, πολλών «λαϊκών περιοχών».
Τα επισημαίνω αυτά, γιατί η εκλογική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, δεν οφείλεται σε μία προγραμματική αποτυχία. (Δεδομένης βέβαια της επικοινωνιακής αστοχίας και της προεκλογικής, διολίσθησης, σε αποπροσανατολιστική καταγγελτική σκανδαλολογία).

Ούτε οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΕ, έπασχαν από προοδευτικό έλλειμμα εμπνεόμενες από αριστερές αξίες δημοκρατικό βάθος, κοινωνική ευαισθησία και πολιτικό ρεαλισμό.
Μήπως έπρεπε να είναι πιο «αριστερές», «αντισυστιμικές» και «ανατρεπτικές»;
Το εκλογικό αποτέλεσμα, με το συνολικό άξονα να κλείνει δεξιά και κεντροδεξιά, δείχνει ότι το εκλογικό σώμα άλλο δρόμο πήρε….

Η «σταθερότητα» και η «κανονικότητα» της ΝΔ, κυριάρχησε της «πολιτικής προοδευτικής αλλαγής».
Γιατί έγινε αυτό; Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν τρία στοιχεία. Πρώτα, η έλλειψη αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που «οποιαδήποτε τοποθέτηση ήταν «λάθος» και «λαϊκισμός» μόνο γιατί το υποστήριζε ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ»!» Πολλοί ψηφοφόροι «έκλεισαν τ’ αυτιά τους»….

Η ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ βρίσκεται, στο ότι δεν έκανε αμέσως μετά το 2019 ουσιαστική αυτοκριτική, συζήτηση και αναστοχασμό και μέσα στο κόμμα και κυρίως σε επίπεδο κοινωνίας, με δημόσιες συζητήσεις. Δεν εξήγησε πειστικά τα λάθη του και γιατί και πως έγιναν και δεν προέβαλε τις επιτυχίες του.
Παρ’ ότι, σχετικό κείμενο απολογισμού της ΚΕ ομόφωνο υπήρχε! Δεν ξεκαθαρίστηκε όμως τίποτα σε επίπεδο κοινωνίας. Ακόμα και σε επίπεδο κόμματος.
Το εκμεταλλεύτηκε πολιτικά η ΝΔ, στις πρόσφατες εκλογές, που έγιναν εν πολλοίς, με «φόβητρο» την ατζέντα των πεπραγμένων του ΣΥΡΙΖΑ 2015 – 2019!

Κρίσιμο στοιχείο, υπήρξε η απώλεια των ΜΜΕ, (για την οποία ένα μέρος ευθύνης από τότε που ήταν Κυβέρνηση είχε και ο ΣΥΡΙΖΑ.- Αλλά αυτό είναι άλλο «απόκρυφο κεφάλαιο») – που οργάνωσαν και καλλιέργησαν με πολλά ψέματα ένα ασφυκτικό, φανατικό αντί-Σύριζα κλίμα.

Ποτέ η ηγεσία του κόμματος, δεν επιχείρησε μια συστηματική επαγγελματική καμπάνια αποδόμησης της δήθεν «αναξιοπιστίας» του και των δήθεν «ψεμάτων» του.
Δυστυχώς, κάποιες φορές διολίσθησε σε μία ερασιτεχνική αντιπολίτευση, καταγγελτική, με υπερβολές και εχθροπάθεια, όπου έλειπε η ένταση του θετικού προσήμου. Ρόλο, επίσης, αρνητικό έπαιξαν και οι αντιφατικές δημόσιες τοποθετήσεις στελεχών ή το άστοχο και προκλητικό ύφος τους, που «κουβαλάει» συντηρητική ιδεολογία.

Ακόμα κι αν είχαν «δίκιο» επί της ουσίας, – σε ορισμένες περιπτώσεις – στο τέλος έμενε, στην καλύτερη περίπτωση μια «πολιτική θολούρα» και στην χειρότερη μια «απαξία», που αξιοποιούσε συστηματικά η προπαγάνδα της ΝΔ. «Ντοπάρανε» τους ήδη «πεισμένους» οπαδούς και χάνανε την πολιτική στόχευση της ευρύτερης πλειοψηφίας.

Το δεύτερο στοιχείο, ήταν η έλλειψη Κυβερνησιμότητας. Δηλαδή δεν υπήρχε πολιτικό σχέδιο, που να έκανε σαφή και ρεαλιστική στους πολίτες, ότι μπορούσε να συγκροτηθεί, αξιόπιστη κυβερνητική προοδευτική πλειοψηφία μέσω προγραμματικής συμφωνίας.
Δεν έφταιγε βέβαια η απλή αναλογική από …. μόνη της! Αλλά η εμφανής αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, από το 2019, να δημιουργήσει – να χτίσει – τις πολιτικές προϋποθέσεις υλοποίησής της. Υπήρχαν τρόποι και μέθοδοι.

Τελικά η προεκλογική στάση του ΠΑΣΟΚ διευκόλυνε την στρατηγική της αυτοδυναμίας της ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αυτοπαγιδεύτηκε, σε σημείο να διολισθήσει κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου σε «γραφικές» αντιφάσεις σχηματισμού κυβέρνησης (ανοχής, ειδικού σκοπού, κλπ), που ενίσχυσαν τελικά τη ΝΔ.

Το αρχικό λάθος ήταν, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θεώρησε το ποσοστό του 2019 (32%) δεδομένο, παρά τις έρευνες κοινής γνώμης, που έδειχναν συνεχώς να προπορεύεται με σημαντική διαφορά από το 2019 η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ να κινείται στην ζώνη του 24% - 25%.
Ακόμα και όταν είχε φθορά η Κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ δεν επωφελείτο ή επωφελείτο ελάχιστα. Και βέβαια, ποτέ δεν ολοκληρώθηκε με πολιτικά και ταυτοτικά στοιχεία η εξαγγελία με την προσθήκη της Προοδευτικής Συμμαχίας του «μετασχηματισμού» του ΣΥΡΙΖΑ, που ήταν το «κλειδί», στην νέα περίοδο, για να σταθεροποιηθεί ως κόμμα εξουσίας, με στόχο τη νίκη και την πολιτική αλλαγή στις επόμενες εκλογές.

Κάτι όμως οι ισχυρές εσωτερικές αντιδράσεις, (απροθυμία κομματικού μηχανισμού), κάτι η συμβιβαστική αναποφαστικότητα της ηγεσίας, κάτι η Πανδημία, το «τρένο χάθηκε»…

Η τετραετία «έφυγε» χωρίς να αξιοποιηθεί μία επανασύσταση, ταυτοτική, πολιτική και οργανωτική, που θα του έδινε την δυνατότητα να επικοινωνεί με απήχηση όχι μόνο με τα αριστερά κοινά αλλά και με κεντρώα, μετριοπαθή ακόμα και συντηρητικά, στη βάση μιας ρεαλιστικής προοδευτικής πολιτικής πρότασης, που θα δημιουργούσε εμπιστοσύνη Κυβερνησιμότητας.

Άλλες πολιτικές και προσεγγίσεις επιλέγεις, εάν θέλεις ένα μικρότερο κόμμα αριστερής διαμαρτυρίας (θεμιτότατο εάν το επιλέξουν κάποιοι).
Και άλλες εάν επιδιώκεις ένα κόμμα εξουσίας με προοδευτικές πολιτικές, στον παρόντα χρόνο. Το μεγάλο λάθος είναι να προσπαθείς να κάνεις και τα δύο ταυτόχρονα!

Η τρίτη αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ήταν η υποτίμηση του αντιπάλου. Προφανώς, δεν άλλαξε ο χαρακτήρας της ΝΔ. Δηλαδή ένα νεοφιλελεύθερο κόμμα, πελατειακό, με έντονα στοιχεία διαφθοράς, με θεσμική και δημοκρατική δυσανεξία.

Ο Μητσοτάκης, όμως, εκμεταλλευόμενος τη μεγάλης διάρκειας υγειονομική κρίση, την ενεργειακή κρίση και τη χαλάρωση από την ΕΕ της δημοσιονομικής πειθαρχίας, προχώρησε σ’ ένα σύστημα έκτακτων οικονομικών παραχωρήσεων (60 δις) και ταυτόχρονα σε περιορισμένες μόνιμες αυξήσεις ή μειώσεις φόρων.

Όλο αυτό το «πακέτο», το ενέταξε σ’ ένα «περιτύλιγμα εκσυγχρονισμού», ανάπτυξης και μεταρρυθμίσεων. Δηλαδή σ’ ένα «μείγμα», νεοφιλελευθερισμού, συντηρητισμού και σοσιαλδημοκρατικών έκτακτων επιλογών.
Το εξήγγειλε εν κινήσει, προς τις εκλογές, δημιουργώντας ένα «νέο πολιτικό προφίλ», που επικοινώνησε σωστά, διαχέοντας το ευρύτερα.
Προτάσσοντας, τον εκσυγχρονισμό, την ανάπτυξη και την σταθερότητα, σε μία κοινωνία ταλαιπωρημένη και φοβισμένη μετά από 10 – 15 χρόνια περιπετειών.

Έτσι κέρδισε τις εκλογές. Και στις προγραμματικές δηλώσεις του, επανερχόμενος ο Μητσοτάκης προέταξε τον «Πολυδιάστατο Εκσυγχρονισμό» ως ένα νέο εθνικό στόχο!
Η σωστή αντιπολίτευση όφειλε να είχε αντιληφθεί το νέο πεδίο επικοινωνιακής μετατόπισης της ΝΔ και να αποδομήσει τον πολιτικό της αντίπαλο, στη διάσταση που είχε τη συγκεκριμένη στιγμή και όχι να αντιπολιτεύεται μια «καρικατούρα»….

Εκτιμώ, ότι αυτές είναι οι αιτίες του σοκαριστικού εκλογικού αποτελέσματος. Δεν έχασε ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ επειδή το πρόγραμμά του δεν ήταν αρκούντως…. αριστερό. Ούτε εάν ήταν περισσότερο «αριστερό» θα είχε μεγαλύτερο πέρασμα στην κοινωνία…
Οι κύριες αιτίες, ήταν η έλλειψη αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης, η ματαίωση μιας αναγκαίας και ολοκληρωμένης «μετεξέλιξης» του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, μετά το 2019, η έλλειψη κυβερνησιμότητας και η υποτίμηση των νέων στοιχείων πολιτικής της ΝΔ σε συνδυασμό με τις αλλαγές στάσης της κοινωνίας.

Προφανώς ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, χρειάζεται μια ριζική επανεκκίνηση, εάν θέλει να παραμείνει στην τροχιά ενός κόμματος εξουσίας.
Και να ξεκαθαρίσει, την ταυτότητά του, ως προοδευτικού ευρωπαϊκού κόμματος «πολιτικής – προγραμματικής ενότητας» που εμπνέεται από τις αξίες της Αριστεράς και της Δημοκρατίας. Και όχι κόμματος «ιδεολογικής ενότητας» ή κάτι μεταξύ των δύο….
Έχει σημασία μ’ έναν ειλικρινή πολιτικό διάλογο ουσίας, με όλες τις απόψεις στο τραπέζι, και με συνθέσεις, όπου είναι εφικτές, να συγκροτηθεί μια νέα δυναμική επανεκκίνηση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, που έχει ανάγκη η χώρα για μια σύγχρονη προοδευτική κοινωνία.

(Ο Παναγιώτης Δ. Παναγιώτου (Παν Παν) είναι δημοσιογράφος)