Μάχη Σερρών – Απελευθέρωση Σερρών (29 Ιουνίου 1913)

Δυστυχώς στους Βαλκανικούς πολέμους το 1912 οι Βούλγαροι έφθασαν πρώτοι στις Σέρρες
και οι Σερραίοι δέχθηκαν την εκδίκηση τους.
Στην οκτάμηνη κατοχή τους έβγαλαν τα προαιώνια απωθημένα τους. Εκδικήθηκαν πολλούς Μακεδονομάχους και έθεσαν το θέμα να εκβουλγαρίσουν τις Σέρρες ή αλλιώς να τις εξαφανίσουν από το γεωγραφικό χάρτη. Αφού δεν κατόρθωσαν το πρώτο επιδίωξαν το δεύτερο με την πυρπόληση της πόλεως κατά την αναχώρηση τους, μετά από την πανωλεθρία που έπαθαν στη μάχη του Λαχανά.
Τότε έβαλαν σφαγή στη Νιγρίτα και στο Σιδηρόκαστρο.Το ίδιο επιδίωξαν να κάνουν στις Σέρρες αλλά δεν το κατόρθωσαν. Οι Βούλγαροι ζήτησαν από το μητροπολίτη Απόστολο να προτρέψει τους κατοίκους να μην αντιδράσουν εναντίον τους, αλλά αυτός αντίθετα όταν το απαίτησαν οι συνθήκες οργάνωσε την άμυνα των κατοίκων κατά των Βουλγάρων και απέφυγε τη σφαγή.
Ενα τμήμα του Ελληνικού στρατού μπήκε κρυφά στις Σέρρες και ενίσχυσε την Ελληνική πολιτοφυλακή.Στις 28/6/1913 προ της αναχωρήσεώς των οι Βούλγαροι λεηλάτησαν την πόλη αφού κατατρόμαξαν τον πληθυσμό με βολές πυροβολικού από τα βόρεια υψώματα.
Απερίγραπτες είναι οι σκηνές της πυρπόλησης και της καταστροφής των Σερρών του 1913 από τους Βουλγάρους.Κάηκαν τα περισσότερα μνημεία (ναοί , σχολεία ) της πόλης, τέσσερις χιλιάδες σπίτια και χίλια καταστήματα. Το βράδυ της 28ης Ιουνίου κατέφθασε η Ελληνική εμπροσθοφυλακή με τον ταγματάρχη Μαζαράκη και την 29η το πρωί έφθασε η VII Μεραρχία.
Η υποδοχή έγινε ανατολικά της πόλης, στην τοποθεσία του Αγίου Γεωργίου του Κρυονερίτου, εκεί όπου πριν από 530 χρόνια έγινε η συνθήκη της παράδοσης της πόλης στους Τούρκους. Επηκολούθησαν ανέκφραστες και απερίγραπτες στιγμές συγκίνησης και εθνικού ενθουσιασμού στην πόλη. Μέσα από τους θρήνους, τους στεναγμούς, τους καπνούς και της φλόγες πρόβαλε η ελευθερία έπειτα από 530 χρόνια (1383-1913) σκλαβιάς.
Ο πληθυσμός παρ’ ότι ήταν άστεγος, νηστικός πανηγύριζε το μέγα γεγονός της απελευθερώσεως του.Επακολούθησαν συλλαλητήρια διαμαρτυρίας για τις ωμότητες των Βουλγάρων προς τις Μεγάλες Δυνάμεις. Ξανάρχισαν μια καινούργια ζωή μέσα από τα ερείπια και τις στάχτες. Έκτισαν από την αρχή τα καμμένα σπίτια τους και προσπάθησαν να καλύψουν το χάος που τους άφησαν ο εχθρός.
Δυστυχώς επακολούθησαν οι Α’ και Β’ παγκόσμιοι πόλεμοι όπου και πάλι η περιοχή αυτή περιήλθε στις γερμανοβουλγαρικές δυνάμεις. Νέες συμφορές και εκδικήσεις από τους Βουλγάρους προσετέθησαν σε πολλούς κατοίκους της περιοχής. Ομηρία, ξυλοδαρμοί, φυλακίσεις και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Οι Βούλγαροι και πάλι έβγαλαν τα απωθημένα τους.