Μιχάλης Σωτηρίου :Γαία πυρί μειχθήτω....Ενα κείμενο για την δημοκρατία και την τοπική αυτοδιοίκηση

Κάποια στιγμή οι φίλοι του Σωκράτη τον σχολίασαν γιατί αποφάσισε να μάθει κιθάρα σε μεγάλη ηλικία. Και ο

ετοιμόλογος φιλόσοφος απάντησε: «…καλύτερα να μάθω στα γεράματα παρά να παραμείνω αμαθής».

Η Δημοκρατία ώς πολίτευμα των κοινωνιών έχει τη μακρά ιστορική της διαδρομή. Ο ορισμός της δεν είναι εύκολος, η εξέλιξη και τροποποίησή της είναι δεδομένες ανάλογα με τα κράτη, τα έθνη, την ιστορική κληρονομιά του κάθε λαού. Άλλη η Δημοκρατία του Κλεισθένη στην κλασική Αθήνα, άλλη η Δημοκρατία του Διαφωτισμού. Άλλη η Δημοκρατία του Αβραάμ Λίνκολν ( κυβέρνηση του λαού, από το λαό  για το λαό), άλλη η Δημοκρατία του σύγχρονου κοινοβουλευτισμού, άλλοι οι τύποι της Δημοκρατίας του 20^ουμ.Χ αιώνα (που φθάνουν μέχρι τον ισχυρισμό των δικτατόρων ότι κυβερνούν δημοκρατικά). Και στον 21^ο αιώνα σημαντικά και αυξανόμενα τα ερωτήματα που έχουν τεθεί έχουν σχέση με το εάν έχει αποτύχει  ή όχι η Δημοκρατία, παγκόσμια και ό,τι ορίζουμε σήμερα ώς δημοκρατικό πολίτευμα διακυβέρνησης.

Ο σύγχρονος μελετητής της δημοκρατίας Larry Diamond, καθηγητής στο Stanford κατέληξε στον ακόλουθο ορισμό της Δημοκρατίας ως ένα πολιτικό σύστημα  με 4 βασικά στοιχεία:

-τον ανταγωνισμό για την εξουσία διαμέσου, όμως, ελεύθερων και δίκαιων εκλογών,

-την ενεργό συμμετοχή του λαού, των πολιτών στην πολιτική και στη δημόσια ζωή,

-την προστασία βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων όλων των λαών,

-το κράτος δικαίου, στο οποίο οι νόμοι και οι διαδικασίες εφαρμόζονται ισότιμα σε όλους.

Τα βασικά αυτά στοιχεία στηρίζονται από πολιτικούς θεσμούς (Σύνταγμα, πολιτικά κόμματα, ανεξάρτητη δικαστική εξουσία, ελεύθερος τύπος κ.α.). Φυσικά και δεν είναι απόλυτα αποδεκτός ορισμός, όμως, πάντοτε η εξέλιξη της Δημοκρατίας υπήρξε περίπλοκη και αμφιλεγόμενη ώς προς τα συστατικά και όρια της.

Στον 21^ο αιώνα αναμένεται να διαμορφωθεί ένας σύνθετος τύπος δημοκρατίας βασισμένος στην ισότητα πρόσβασης και ευκαιριών και μείωσης των ανισοτήτων και ευκαιριών σε ένα διαδραστικό κοινωνικό περιβάλλον.

Για τα προβλήματα της δημοκρατίας στον  21^ο αιώνα έχουν αναφερθεί πως ευθύνονται, μεταξύ πολλών άλλων παραγόντων, η αποτυχία της παγκοσμιοποίησης, του νέο-φιλελευθερισμού αλλά και η υποχώρηση της δυτικής σοσιαλδημοκρατίας.

Η σοσιαλδημοκρατία δεν ανανεώθηκε από αυτήν του 19^ου,20^ου και των αρχών 21^ου αιώνων ώς προς τον σαφή κοινωνικό σύγχρονο χαρακτήρα. Δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού και οδήγησε σε ανισότητες, κοινωνικούς αυτοματισμούς, ανορθόδοξο πόλεμο αντιδράσεων (π.χ., το φαινόμενο παραγωγής και εξαγωγής τρομοκρατίας πολλών ειδών).

Σήμερα, στην μετα-νεοφιλελεύθερη εποχή όλα είναι ανάμικτα, ασαφή και ρευστά. Σε τέτοιες συνθήκες η πολιτιστική ανάπτυξη συνεχίζει να υποβαθμίζεται και καταπίπτει η κοινωνική και ατομική αξιοπρέπεια των πολιτών.

 Μέσα σε αυτό το περιβάλλον καλούνται να αλλάξουν τα πρότυπα λειτουργίας τους τα κόμματα, οι αυτοδιοικητικοί θεσμοί, οι οργανωμένες ομάδες, οι συντεχνίες. Η πρακτική της εσωστρέφειας  ή της πολιτικής περιχαράκωσης δεν αποτελούν ενδεικνυόμενες ή ασφαλείς για τον λαό λύσεις στη σύγχρονη εποχή. Δημιουργούνται, πάλι, «κλειστά συστήματα» που αργά ή γρήγορα, με πολέμους ή και εν καιρώ ειρήνης καταρρέουν. Χρειάζονται «ανοιχτά μυαλά» που να υιοθετούν ανθρώπινες ηθικές αξίες, χωρίς υποκρισία και ευκαιριακό χαρακτήρα. Αν αυτό δεν συμβεί θα οδηγηθούμε, αργά ή γρήγορα, σε μια παλινδρόμηση στις πρώτες δεκαετίες του  20^ου αιώνα.

Η αλλαγή προτύπων λειτουργίας δεν μπορεί παρά να αφορά και τους θεσμούς (1^ου και 2^ου βαθμού) της Αυτοδιοίκησης. Εν όψει, μάλιστα, και των εκλογικών διαδικασιών του Μαϊου 2019, η αναγκαιότητα αλλαγής αφορά όλους: υποψήφιους για εκλογή αλλά και τους ψηφοφόρους. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής, η Τοπική Αυτοδιοίκηση άρχισε πάλι να γίνεται «μήλον της έριδος», «χρυσόμαλλον  δέρας» για τους θηρευτές των κοινοβουλευτικών  και των συντεχνιακών σχηματισμών. Αυτό, δυστυχώς δεν είναι ό,τι χρειάζονται οι τοπικές κοινωνίες μετά από μια δεκαετή, τουλάχιστον, ελληνική κρίση και οκταετή μνημονιακή διακυβέρνηση.

Αν κάτι χρειάζεται αυτή την εποχή στην Ελλάδα, αν τα πολιτικά κόμματα κάτι χρήσιμο μπορούν να προσφέρουν στις τοπικές κοινωνίες είναι όχι τα διάφορα χρίσματα αλλά η προτροπή προς τους υποψηφίους τους να συνενωθούν σε ευρείς συνδυασμούς, πέραν των ορίων των χρωμάτων και των κομμάτων, να αφήσουν τα μέλη τους να ψηφίσουν αυτούς που κρίνει ο καθένας τους άξιους και ικανούς για τα συγκεκριμένα καθήκοντα. Η καθημερινότητα και η  τοπική ανάπτυξη (κοινωνική-οικονομική» είναι ίδιες για όλους τους πολίτες και δημότες. Γιατί, αυτά τα χρίσματα και οι χρωματικοί αυτοδιοικητικοί συνδυασμοί, κατά το καβαφικό «…βλάπτουν το ίδιο την Συρία» και, στη συγκεκριμένη περίπτωση μας, τις Σέρρες. Δεν είναι ακόμη αργά για αλλαγή, αλλά και όποιοι θεωρούν πως είναι αργά, ενθυμούμενοι τον Σωκράτη να πούμε : κάλλιο αργά παρά ποτέ.

                                                                                                                            Μιχάλης Σωτηρίου