Σύνδεσμος Φιλολόγων Ν. Σερρών :Περιήγηση στους τόπους των Αποικιών της αρχαίας Ελλάδας στη Σικελία και την κάτω Ιταλία

Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ν. Σερρών πραγματοποίησε
στο διάστημα 18-23 Απριλίου 2017, συνεχίζοντας την παράδοση των τελευταίων τεσσάρων ετών, μια  μοναδική εκπαιδευτική περιήγηση στους τόπους του ελληνικού αποικισμού στη Σικελία και την Κάτω Ιταλία.
Με τη λαχτάρα  να επισκεφτούμε τα μέρη που άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμα του ο ελληνικός πολιτισμός και να ακούσουμε τα "χνάρια" της ελληνικής γλώσσας που άφησε πίσω του στην γκρεκάνικη διάλεκτο των ελληνόφωνων χωριών της Κάτω Ιταλίας, οργανώσαμε άρτια ένα «πολυδαίδαλο» οδοιπορικό στις κοιτίδες των ελληνικών Αποικιών. 
Πρώτος σταθμός της περιήγησης μας η  Κατάνια ή Κατάνη, η οποία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σικελίας κτισμένη στους πρόποδες της Αίτνας  και είναι μια  πόλη που έκτισαν Έλληνες άποικοι Χαλκιδείς. Η Κατάνια χαρακτηρίζεται από τη μαύρη ηφαιστειογενή πέτρα με την οποία  είναι κτισμένα τα θαυμάσια μπαρόκ σπίτια και μεγαλοπρεπή παλάτια της αλλά και τη ζωντάνια που της δίνει η πληθώρα των νέων φοιτητών του Πανεπιστημίου της.


Εικόνα 1 Το Αρχαιοελληνικό Θέατρο στην Ταορμίνα
Στη συνέχεια φτάσαμε στο αρχαίο Ταυρομένιον, την γενέτειρα του ιστορικού Τιμαίου, όπου  πάνω από 14 αιώνες μιλούσαν ελληνικά. Στην πόλη αυτή  εγκαταστάθηκαν οι διασωθέντες από την καταστροφή φυγάδες της Νάξου, πρώτοι Άποικοι από την Ελλάδα, γνωστή σήμερα ως  Ταορμίνα μια πόλη παραμυθένια,  την οποία λάτρεψε ο Γκαίτε αλλά και όλοι μας καθώς την αντικρύσαμε σκαρφαλωμένη στο όρος Ταύρος, όπου πρωταγωνιστεί το ελληνορωμαϊκό θέατρο αδιάψευστος μάρτυρας του πολιτισμού που την ανέθρεψε και που ο ποιητής Κ.Ουράνης απέδωσε τη λαχτάρα του να την επισκεφτεί στο ομώνυμο ποίημα του :
 «Όλο λέω να φύγω μιαν ημέρα,
όλο λέω να πάω στην Ταορμίνα...
Σε πέλαο γαλάζιας νοσταλγίας 
τ' Όνειρο τραγουδάει σα σειρήνα:
- Ταορμίνα! Ταορμίνα! Ταορμίνα!...»
Και από κει ακολουθώντας την πορεία της ιστορίας μας φτάσαμε στο νησάκι της Ορτυγίας με το Αρχαίο όνομα της Δήλου, που στην αρχαιότητα ήταν το κέντρο της αρχαίας πόλης των Ελλήνων αποίκων, Συρακούσες. Οι Συρακούσες ιδρύθηκαν το 734 ή το 733 π.Χ. από Κορίνθιους αποίκους και  αποτελούν  τη σημαντικότερη πόλη της Μεγάλης Ελλάδας και μια από τις σπουδαιότερες αρχαίες ελληνικές πόλεις. Στον Πελοποννησιακό πόλεμο στη διάρκεια της Σικελικής εκστρατείας 415-413 π.Χ. απέκρουσαν επίθεση των Αθηναίων και  εξελίχθηκαν  σε μια από τις ακμαιότερες, πλουσιότερες και δυνατότερες ελληνικές πόλεις της Σικελίας μέχρι την υποδούλωσή της στους Ρωμαίους το 212 π.Χ. Ο Κικέρωνας την αποκάλεσε «ωραιότατη και καταστόλιστη πόλη». Για τα εντυπωσιακά ερείπια του κέντρου της αρχαίας πόλης οι Συρακούσες αποτελούν μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Στο αρχαίο ελληνικό θέατρο της συναντήσαμε τους δρόμους του ελληνικού - οικουμενικού πολιτισμού στη γη της Σικελίας και εντυπωσιαστήκαμε από το σεβασμό και την πρόνοια των  Ιταλικών αρχών. Στο αρχαίο ελληνικό θέατρο των Συρακουσών παρουσιάζονται μόνο έργα αρχαίου ελληνικού δράματος!

Εικόνα 2 Αρχαιοελληνικό Θέατρο Συρακουσών

Επόμενος σταθμός η σημαντική αποικία του Ακράγαντα, η πατρίδα του Εμπεδοκλή. Άποικοι από τη Ρόδο και τη Γέλα τη δημιούργησαν  ως ένα αιώνιο αποτύπωμα του πολιτισμού μας, όπου ο καθένας μαγνητίζεται και το  συνειδητοποιεί καθώς διασχίζει την μεγαλειώδη κοιλάδα των 12 αρχαίων ναών και στέκεται με δέος στους ναούς των αρχαίων Ελληνικών Θεών με προεξέχοντα τον ναό της Ομόνοιας, παγκόσμιο σύμβολο της Unesco. Το αρχαιολογικό πάρκο του Ακράγαντα αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco. 


Έκθαμβοι …από το θέαμα και  με τους ψιθύρους από το αυτί του Διονύσου διασχίζουμε την ανοιξιάτικη, μυροβόλα ενδοχώρα της Σικελίας και  φτάνουμε στην πρωτεύουσά της το πολυθρύλητο Παλέρμο. Η πόλη είναι κτισμένη στους πρόποδες του όρους Πελεγκρίνο και έχει αποκτήσει ένα  μοναδικό, πολυπολιτισμικό χαρακτήρα, αφού από δω πέρασαν οι Καρχηδόνιοι πρώτα και ακολούθως Ρωμαίοι, Άραβες, Νορμανδοί, Γάλλοι και Ισπανοί αφήνοντας ο καθένας το αποτύπωμά του.  Το Theatro Massimo, το νεοκλασσικό κτήριο της όπερας με τα αγάλματα της δραματικής και κωμικής ποίησης να σε υποδέχονται και ο καθεδρικός του Παλέρμο σε γοητεύουν και σε οδηγούν περνώντας από το επιβλητικό Δημαρχείο στον ονομαστό καθεδρικό ναό της La Martorana με το συνδυασμό των βυζαντινών αγιογραφιών και των καθολικών και αραβικών λατρευτικών συμβόλων. Το λιμάνι του Παλέρμο και τα δρομάκια της πολύχρωμης,  πολυπολισμικής πόλης σε γοητεύουν και στο μυαλό σου ανακαλείς τους στίχους του μεγάλου Αλεξανδρινού Κ.Π.Καβάφη για να  σε συντροφεύουν μελωδικά στην περιήγησή σου:
«…θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους·
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής, […]»

Διασχίζοντας την αρχαία Μεσσήνη περάσαμε  μέσα σε ένα ονειρικό ηλιοβασίλεμα  τα περίφημα στενά της Μεσσήνης με τους θρύλους που τα χαρακτηρίζουν και  αποβιβαστήκαμε στη Νότια Ιταλία, στην Αρχαία Ελληνική Αποικία του Ρήγιου, η οποία ιδρύθηκε το 720 π.Χ. από Ευβοείς και αρχικά ονομαζόταν Ερυθρά.  Η πόλη βρίσκεται σε ιδιαίτερα προνομιακή θέση, καθώς ήταν χτισμένη σχεδόν στο νοτιότερο σημείο της Ιταλικής χερσονήσου, γεγονός που την κατέστησε ιδιαίτερα ανεπτυγμένη  και στους Βυζαντινούς χρόνους και την ανέδειξε σε διοικητικό κέντρο της Καλαβρίας. Αδιάψευστοι μάρτυρες της ακμής της τα νεοκλασικά και μπαρόκ κτίρια του ιστορικού κέντρου,  τα οποία «δρασκελίζει» αχόρταγα η ματιά του περιηγητή, μέχρι με κομμένη την ανάσα από την προσδοκία της συνάντησης, να φτάσει στο μουσείο της πόλης.  Εκεί με άφατη συγκίνηση,  μετά από μια περιδιάβαση στο εκπληκτικό αρχαιολογικό Μουσείο του Ρήγιου με ολοζώντανα τα χνάρια του ελληνικού πολιτισμού στέκεσαι ακίνητος και ανατριχιασμένος  μπροστά στους πολεμιστές του Ριάτσε, τα δύο εκπληκτικής ομορφιάς αρχαία Ελληνικά μπρούτζινα αγάλματα που αποδίδονται στον Φειδία και ψελλίζεις τους στίχους του Σεφέρη με δακρυσμένα μάτια:

«Και παρουσιάζεται μπροστά μου πάλι και πάλι το φάντασμα του Οδυσσέα,
με μάτια κοκκινισμένα από του κυμάτου την αλμύρα...
Στέκεται μεγάλος ψιθυρίζοντας ανάμεσα στα ασπρισμένα του γένια λόγια της γλώσσας μας όπως τη μιλούσαν πριν τρεις χιλιάδες χρόνια». Γ. ΣΕΦΕΡΗΣ

Συγκλονισμένος και ήδη υποψιασμένος συνεχίζεις ως περιηγητής της πανάρχαιας ιστορίας σου μέσα από μια όμορφη διαδρομή στην εαρινή Νότια Ιταλία, όπου δεσπόζουν ελληνικά τοπωνύμια, όπως Σκύλλα, Μεταπόντιο, Σύβαρη, Κρότωνας  για να φτάσεις να συναντήσεις τους αρχαίους προγόνους στη γη του Τάραντα, την αποικία των  «έκθετων»  Σπαρτιατών και εκεί  νιώθεις πως λούζεσαι από  το φως της ιστορίας σου στα ερείπια του ναού του Ποσειδώνα! 
Και γοητευμένος μαγεύεσαι από την ομορφιά και τη γραφικότητα της πόλης και του λιμανιού της.



Και έτσι «σαν έτοιμος… από καιρό, σα θαρραλέος…» πια φτάνεις στη μοναδική γωνιά της ιταλικής γής, που ως φιλόξενη μήτρα ζωοδότησε τη λαλιά του πολιτισμού μας. Φτάνεις  στα ελληνόφωνα χωρά της περιοχής Grecia Salentina.  
Στο χωριό της Στερνατίας η ανοιχτή αγκαλιά των ανθρώπων της ελληνόφωνης κοινότητας και του συλλόγου ΧΩΡΑ ΜΑ και του Giorgio Fillieri,  μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε πως φτάσαμε στον προορισμό του ταξιδιού μας!
Η υγρή ματιά των ηλικιωμένων ανθρώπων που μας καλοδέχτηκαν, η λαχτάρα στον παλμό της φωνής τους να μιλήσουν μαζί μας τη γλώσσας τους, τη γλώσσας μας και η περήφανη, αποστομωτική απάντηση πως «Εμείς είμαστε οι Έλληνες»!!!! μας συγκλόνισε και χαράχτηκε ανεξίτηλα στην ψυχή μας.
Γιατί,  όταν ένα ταξίδι γίνεται πορεία συνάντησης με τον εαυτό σου, τον Άλλον, τον πολιτισμό σου και την ιστορία σου τότε είναι εμπειρία ζωής και ολοκλήρωση μιας αποστολής και ενός χρέους, που υπηρετεί πιστά η οργάνωση των περιηγήσεων του Συνδέσμου Φιλολόγων τα τελευταία 4 χρόνια.

Με την ηχώ της Γκρίκο στα αυτιά μας και τα ποιήματα των ελληνόφωνων κατοίκων της Στερνατίας, η Πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων πρόσφερε δώρα στον Πρόεδρο του Συλλόγου των ελληνόφωνων και στη συνέχεια όλοι μαζί βιώσαμε τη μέθεξη της κοινής πολιτισμικής ρίζας με  τα τραγούδια που μας αφιέρωσαν τόσο ο καθηγητής της Γκρίκο Giorgio Filierri και συνεργάτης του ‘Instituto di Culture Mediterranee, όσο και η πενταμελής ορχήστρα του.
Τελευταίος σταθμός του οδοιπορικού μας στις αποικίες των αρχαίων Ελλήνων το λιμάνι της Καλλίπολης, της Αποικίας  των Σπαρτιατών με το δηλωτικό όνομα και τον όμορφο θρύλο, όπου η πανάρχαια ηχώ της ελληνικής γοργόνας μας αποχαιρετούσε ευχαριστημένη για το προσκύνημα που ολοκληρώσαμε.Παράλληλα με τους τόπους των ελληνικών Αποικιών ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Σερρών περιηγήθηκε στα Μνημεία Παγκόσμιας πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco στη Νότια Ιταλία. Η Ματέρα και το Αλμπερομπέλο μάγεψαν τα μέλη και τους φίλους του Συνδέσμου με την παραμυθένια ομορφιά και το υποβλητικό σκηνικό τους.

 Οι  πολεμιστές του Ριάτζε- Ο Έφηβος- Μουσείο Ρήγιο
Και φτάνοντας ως τελικό προορισμό στην παραμυθένια πόλη του Λέτσε,  της «Αθήνας της Απουλίας», με το υποβλητικό μπαρόκ σκηνικό θεάτρου στο ιστορικό της κέντρο,  νιώθεις πως αυτή η περιήγηση  που αξιώθηκες να πραγματοποιήσεις σε επιστρέφει στην Ιθάκη σου με ένα βαθύ αίσθημα αυτογνωσίας πως από την Ελλάδα ταξίδεψες… στην Ελλάδα…Και με την ελπίδα πως όλοι μαζί κρατήσαμε σαν φυλαχτό τις μοναδικές εμπειρίες που ζήσαμε   

«Ξύπνησα μὲ τὸ μαρμάρινο τοῦτο κεφάλι στὰ χέρια
ποὺ μοῦ ἐξαντλεῖ τοὺς ἀγκῶνες καὶ δὲν ξέρω ποῦ νὰ
τ᾿ ἀκουμπήσω.
Ἔπεφτε τὸ ὄνειρο καθὼς ἔβγαινα ἀπὸ τὸ ὄνειρο
ἔτσι ἑνώθηκε ἡ ζωή μας καὶ θὰ εἶναι πολὺ δύσκολο νὰ ξαναχωρίσει». Γ.Σεφέρης

Ευχαριστώ θερμά το μέλος του Δ.Σ κ.Ελένη Νένου που εκπροσώπησε μαζί μου το ΔΣ στην περιήγηση,  το Πρακτορείο ταξιδιών Ευαγ. Θωμόγλου που συνέβαλε αποφασιστικά στην επιτυχή οργάνωση και ολοκλήρωση των στόχων της και το συνάδελφο Αθανάσιο Αθανασιάδη για τη φωτογραφική κάλυψη.



Για το Δ.Σ
Σύλια Ζέττα 
Πρόεδρος