Νικ Κουφοτόλης :Ένας άνθρωπος αφήνει πίσω του ίχνη, εκατό άνθρωποι μονοπάτι, χιλιάδες ερημιά...

Στη διαδρομή του χρόνου μετά την μεταπολίτευση όλοι οι αναπτυξιακοί σχεδιασμοί της χώρας για

την άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων λάμβαναν υπόψιν κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, τον πληθυσμό ως προς το μέγεθός του και την σύνθεσή του. Για το σύνολο των παραμεθόριων ηπειρωτικών νομών της χώρας αποδείχτηκαν ανεπιτυχείς με συνέπεια την συρρίκνωση του πληθυσμού και την συνεχώς διευρυνόμενη γήρανσή του  σε τέτοια επίπεδα που καθιστούν απαγορευτική κάθε αισιόδοξη προοπτική για τον τόπο μας στο εγγύς μέλλον.

Τα εξέλιξη της ολέθριας περιφειακής πολιτικής θα μπορούσε κανείς να παρομοιάσει με θλιβερή εικόνα όπου για χρόνια τυφλός, τυφλόν οδήγαγε κι όλοι σε λάκκο πέσαμε. Και συνεχίζουμε μη συνειδητοποιώντας ότι είμαστε σε λάκκο, με αυτοκαταστροφική μανία να σκάβουμε διαρκώς και να πηγαίνουμε διαρκώς βαθύτερα.

Σύμφωνα με τα σενάρια  του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων ο πληθυσμός της χώρας υπολογίζεται το 2050 ανάμεσα στα 10 και 8,3 εκατομμύρια. Η διάμεση ηλικία, που ήταν 26 έτη το 1951, και που είναι 44 έτη σήμερα αναμένεται να αυξηθεί κατά 5-8 έτη. Ο πληθυσμός των παιδιών σχολικής ηλικίας (από 3 μέχρι 17 ετών) θα μειωθεί από 1,6 εκ. σήμερα έως 1 εκατομμύριο, ενώ ο πραγματικά οικονομικά ενεργός πληθυσμός θα μειωθεί από 4,7 εκ. το 2015 σε 3-3,7 εκ.

Επανερχόμενοι στους σχεδιασμούς, έχει σημασία να τονισθεί  ότι το Επιχειρησιακό πρόγραμμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας 2015-2019 που μας αφορά, ακολουθεί για ευνόητους λόγους το αισιόδοξο σενάριο κάνοντας χρήση της υπό αίρεση  μεθοδολογίας της Στατιστικής Αρχής, που χρησιμοποιεί ως έτος βάσης το 2007.

Σύμφωνα με τις αναφορές αυτού του Ε.Π. της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ο  πληθυσμός αυξήθηκε στις περισσότερες Περιφερειακές Ενότητες εκτός των Σερρών και του Κιλκίς όπου σημειώνεται μείωση σε απόλυτους αριθμούς (είναι οι περιοχές με την εντονότερη γεωργική δραστηριότητα), την ίδια ώρα που η Χαλκιδική, η Θεσσαλονίκη και η Πιερία παρουσιάζουν εντυπωσιακά ποσοστά πληθυσμιακής αύξησης (36,29%, 27,42%, 18,57% αντίστοιχα) εντός της 30ετίας!

Ειδικότερα:

Διοικητική διαίρεση	1981	1991	2001	2011	% εξέλιξη πληθυσμού 1981-2011
Π.Ε. Σερρών	196.247	192.828	200.916	176.430	-10,10%
Π.Κ.Μ.	1.601.420	1.687.626	1.871.952	1.882.108	+17,53%
Σύνολο χώρας	9.739.589	10.259.900	10.964.020	10.816.286	+11,05%

Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά την  δεκαετία 2001-2011 η Περιφερειακή Ενότητα των Σερρών παρουσίασε την μεγαλύτερη πληθυσμιακή αποδυνάμωση σε επίπεδο Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας -12,19%. Επίσης, αναφερόμενοι και σε μελέτη του Υ.ΠΕ.ΚΑ. οι δημογραφικές εξελίξεις μέχρι το 2031 για το Νομό Σερρών  είναι ιδιαίτερα αρνητικές…

Διοικητική διαίρεση	Πληθυσμός 2001	Πληθυσμός 2011	Πληθυσμός 2021	Πληθυσμός 2031
Π.Ε. Σερρών	200.916	176.430	176.607	176.783

Με  τις κατάλληλες προβολές το 2031 ο  πληθυσμός Π.Ε. Σερρών  σύμφωνα με το ΑΙΣΙΟΔΟΞΟ σενάριο  θα είναι  176.783 κάτοικοι. 

Το δε ΑΡΝΗΤΙΚΟ ρεαλιστικό σενάριο.. http://www.dianeosis.org/2016/09/greece_demographic_crisis/

Και τα ερωτήματα τα οποία  θα μπορούσαν, αβίαστα, να εγερθούν είναι τα ακόλουθα:

α) γιατί ο Νομός Σερρών παρουσιάζει τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή αποδυνάμωση;  β) γιατί απέτυχαν όλοι οι σχεδιασμοί άμβλυνσης των περιφερειακών ανισοτήτων σε επίπεδο περιφέρειας, οι οποίες είναι συνεχώς διευρυνόμενες σε βάρος του τόπου μας; 

(Μία ιδιαίτερη παράμετρος είναι ότι οι μελέτες έχουν ως σημείο αναφορά ολόκληρη την Π.Ε. Σερρών, ενώ αποδεικνύεται ότι, ακόμη και σε επίπεδο Π.Ε. Σερρών, οι ανισορροπίες είναι αποκαρδιωτικές και μη αναστρέψιμες).

Από τον ακόλουθο πίνακα αποδεικνύεται ότι οι διαφοροποιήσεις δεν είναι συμμετρικές ούτε ομοιόμορφες σε επίπεδο Π.Ε. Σερρών. Ο Δήμος των Σερρών είναι ο μοναδικός που έχει ένα θετικό πρόσημο, με ένα ισχνό ποσοστό ωστόσο και τούτος αδυνατεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς και προσέλκυσης για μόνιμη εγκατάσταση συμπολιτών μας που έχουν αποφασίσει να μετακινηθούν από τις πατρογονικές τους εστίες.

Ονομασία Δήμου	Πληθυσμός 2001	Νόμιμος πληθυσμός 2001	Νόμιμος πληθυσμός 2011	Διαφορά νόμιμου 2001-2011	Εξέλιξη δεκαετίας %
Δήμος Αμφίπολης	12.940	18.419	13.800	-4.619	-25,08%
Δήμος Βισαλτίας	26.127	35.680	27.736	-7.944	-22,26%
Δήμος Εμμανουήλ Παππά	19.844	26.076	18.878	-7.198	-27,60%
Δήμος Ηρακλείας	23.317	30.112	25.929	-4.183	-13,89%
Δήμος Νέας Ζίχνης	15.073	20.688	17.258	-3.430	-16,58%
Δήμος Σερρών	75.233	76.342	80.170	3.828	+5,01%
Δήμος Σιντικής	28.382	37.171	30.605	-6.566	-17,67%

Το βασανιστικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι η πλήρης και παταγώδης αποτυχία των όποιων στρατηγικών σχεδίων εφαρμόστηκαν, σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, που δεν κατάφεραν να αναχαιτίσουν ή και να αντιστρέψουν την τάση της πληθυσμιακής συρρίκνωσης των Σερρών.

Αποτελεί κοινό τόπο ότι η πατρίδα μας εδώ και χρόνια βιώνει μια πρωτοφανή υποβάθμιση, παραμένοντας εγκλωβισμένη σε ένα μονοδιάστατο παραγωγικό μοντέλο από το οποίο αδυνατεί να ‘απαγκιστρωθεί’. Η πλήρης δε απουσία ενός σοβαρού και αξιόπιστου δημοσίου διαλόγου για την πορεία του τόπου μας μαρτυρεί την ‘καθήλωσή, του σε παραδοσιακά εργαλεία σκέψης και δράσης, προσλαμβάνοντας ενίοτε αφασικά χαρακτηριστικά…

Όχι μόνον η πατρίδα μας αλλά, ασφαλώς, και ο δικός μας σερραϊκός τόπος έχει ανάγκη σήμερα από μία υπεύθυνη, απροκατάληπτη και ουσιαστική συζήτηση των μεγάλων στρατηγικών προκλήσεων και των μειζόνων προβλημάτων που αντιμετωπίζει. Μία τέτοια συζήτηση δεν πρέπει να παρακάμπτεται, να συσκοτίζεται ούτε να αποπροσανατολίζεται, διότι την έχει απόλυτη ανάγκη ο τόπος μας για να διαμορφώσει μία αξιόπιστη αναπτυξιακή στρατηγική.

Οι συνθήκες οικονομικής κρίσης που βιώνουμε κατέδειξαν την αποσπασματικότητα, αν όχι την απουσία ενός ευρύτερου μακρόπνοου σχεδιασμού. Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, υπάρχει ανάγκη για ανασύνταξη και αναστοχασμό. Το πού βρισκόμαστε είναι εμφανές.  Πού θέλουμε να φθάσουμε στο μέλλον, ως τόπος και κοινωνία, ας το αναλογιστούμε δίνοντας τις απαντήσεις μας.  Η διαμόρφωση ενός κοινού Οράματος, μόνο μέσα από συλλογικές προσπάθειες μπορεί να έχει πιθανότητες επιτυχίας. Κι αυτό μπορεί να προέλθει με την έναρξη ενός ευρύτερου διαλόγου.

Και με ποιους άραγε; Να συμφωνήσουμε ότι τούτος ο τόπος έχει σωθεί από τις φωτεινές εξαιρέσεις και τις ‘μειοψηφίες’ που επιμένουν να εκτίθενται και να αντιστέκονται. Απλώς, σήμερα, θα υποστήριζα οτι είναι δύσκολο να βρεθούν ‘αμφισβητίες’ και δεν αναφέρομαι στα ‘τυπικά’ τους προσόντα που θα έπρεπε να κατέχουν αλλά στο ιδιαίτερο ειδικό βάρος που απαιτείται να διαθέτουν.  Κύρια οι επιχειρηματίες, οι επιστημονικές κοινότητες, ιδιαίτερα οι ακαδημαϊκές των Ανωτάτων Ιδρυμάτων της πόλης μας, έχουν ιδεολογικές ευθύνες που ξεπερνούν κατά πολύ τα στενά εκπαιδευτικά και επαγγελματικά τους ενδιαφέροντα.Οφείλουν να βρίσκονται διαρκώς σε πνευματική εγρήγορση και να χαρακτηρίζονται συνεχώς από τα στοιχεία της αμφισβήτησης, της αντίστασης και της ανατρεπτικότητας. Οι άξιοι από τις κοινότητες αυτές να αναλάβουν πρωτοβουλίες, να προκαλέσουν, να αμφισβητήσουν, να προτείνουν, να συμμετάσχουν, να συνδράμουν,  να ηγηθούν!  Αρκεί να γεννηθεί το καινούργιο… Να βρεθεί η κεντρική ιδέα που θα εμπνεύσει, με τη διαμόρφωση ενός πλαισίου στοχευόμενων δράσεων που θα οδηγήσει στην υλοποίηση όσων έχουν τεθεί.

Ας κάνουν, λοιπόν αυτοί το πρώτο βήμα, κι όσοι έχουν ήδη ξεκινήσει να επιταχύνουν. Φτάνουν πια οι καλές προθέσεις και τα γενικόλογα αναπτυξιακά ‘φληναφήματα’. Να δράσουν και είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν και οι άλλοι, οι σιωπηλοί των καλών προθέσεων μέχρι την μεταμόρφωση. Γρήγορα θα ακολουθήσουν και οι άξιοι του τόπου, που έχουν αποδείξει με τον δημόσιο βίο τους και το ανεπίληπτο ήθος και την κοινωνική τους προσφορά ότι μπορούν!  

Να ξεκινήσει σε όλα τα επίπεδα ένας ουσιαστικός διάλογος, με σκοπό τη διατύπωση ενός ‘’πακέτου’’ ιδεών και προτάσεων με μακροχρόνιο ορίζοντα και σαφή αναπτυξιακή κατεύθυνση. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει οδηγό δράσης για όλους, ακόμη και τη δημόσια διοίκηση για τα επόμενα χρόνια.

Εάν η Θεσσαλονίκη με την ιστορική της ‘πρωτοκαθεδρία’  επισκιάζει και απομυζά την δυναμική άλλων πόλεων της Περιφέρειας, οι Σέρρες αντιθέτως επιβάλλεται να διαδραματίσει τον ‘ηγετικό’ της ρόλο και να αγκαλιάσει προστατεύοντας τα άλλα αστικά κέντρα του Νομού, στηρίζοντας τα ώστε να μη καταρρεύσουν.