Λίμνη Κερκίνη : Ο παράδεισος που τον πνίγουν τα σκουπίδια

Στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού Σερρών, περίπου 40 χλμ. μακριά από τις Σέρρες, υπάρχει ένα από τα πιο όμορφα όσο και εντυπωσιακά μέρη της Ελλάδας.

Η λίμνη Κερκίνη με τον μοναδικό υγροβιότοπο έχει ανακηρυχθεί Εθνικό Πάρκο και σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση Ramsar ένας από τους 10 υγρότοπους Διεθνούς Σημασίας της Ελλάδας. Δάση από άγριες ιτιές, νούφαρα που επιπλέουν σε έκταση χιλιάδων στρεμμάτων, μεγάλη ποικιλία ψαριών, βουβάλια που κολυμπούν στα ήσυχα νερά της λίμνης, αλλά και ο υπέροχος ορίζοντας από τα ορεινά συγκροτήματα του όρους Μπέλλες και των Κρουσίων. Αυτές είναι μερικές μόνο από τις εικόνες που αποτυπώνονται στη μνήμη όσων επισκέπτονται τη λίμνη.

Η λίμνη προσφέρει ιδανικές συνθήκες παρατήρησης πουλιών. Σήμερα είναι ένα από τα καλύτερα μέρη της Ευρώπης για φυσική παρατήρηση 300 περίπου ειδών, σπάνιων και προστατευμένων που ζουν και αναπαράγονται εκεί. Δεν είναι τυχαίο που επιστήμονες και ερασιτέχνες από όλο τον κόσμο επισκέπτονται κάθε χρόνο τη λίμνη για τις μελέτες τους.

Πρόσφατα ένας χρήστης του Facebook, ο Mike Mouratidis ανέβασε ένα βίντεο στον προσωπικό του λογαριασμό  αναδεικνύοντας όχι την ομορφιά, αλλά ένα τεράστιο οικολογικό πρόβλημα που "εισάγεται" από τη γειτονική Βουλγαρία. Κάθε φορά που ο Στρυμόνας φουσκώνει, παρασύρει μαζίτου προς την Ελλάδα, εκατοντάδες πλαστικά μπουκάλια και απορρίμματα, τα οποία καταλήγουν στη λίμνη. Το αποτέλεσμα είναι αποκαρδιωτικό. Σκουπίδια και μπουκάλια στις όχθες όπου ζουν και αναπαράγονται εκατοντάδες πουλιών, ζώων και οργανισμών.

Το πρόβλημα, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπιστεί κλήθηκε να μας απαντήσει η κ. Χρυσάνθη Ιντζίδου, Περιβαλλοντολόγος, Υπεύθυνη του Κέντρου Πληροφόρησης του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Κερκίνης.  

«Δυστυχώς, περιμετρικά της λίμνης και στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση από σκουπίδια, κυρίως πλαστικών μπουκαλιών, παπουτσιών, κλπ. τα σκουπίδια αυτά σε μεγάλο ποσοστό τα φέρνει το ποτάμι από τη γειτονική χώρα, σε ένα μικρότερο ποσοστό τα αφήνουν οι ερασιτέχνες ψαράδες και σε ένα μικρότερο ακόμη ποσοστό οι επισκέπτες» εξηγεί η κα. Ιντζίδου.

«Το ποτάμι όταν έχει μεγάλη παροχή νερού πλημμυρίζει περιοχές της Βουλγαρίας που είναι χώροι ανεξέλεγκτης απόθεσης σκουπιδιών οπότε παρασύρει στο πέρασμά του ό,τι βρει. Επιπρόσθετα, οι ερασιτέχνες ψαράδες αφήνουν τα σκουπίδια τους (μπουκάλια, πλαστικές καρέκλες, κλπ) οπότε είναι κι αυτό ένα επιπλέον πρόβλημα. Βέβαια, τον κύριο όγκο σκουπιδιών τον φέρνει το ποτάμι. Κατά καιρούς η πρώην νομαρχία Σερρών είχε υπογράψει διμερείς/διασυνοριακές (όπως θέλετε πείτε το) συμφωνίες για τον περιορισμό των σκουπιδιών που φέρνει το ποτάμι από τη Βουλγαρία αλλά στην πράξη δεν είχε κανένα αποτέλεσμα (δεν ξέρω αν και ποια μέτρα έλαβαν οι Βούλγαροι τελικά).

Φωτό: Facebook/ Ροδόπολη Σερρών

Φωτό: Facebook/ Ροδόπολη Σερρών

Το σωστό θα ήταν να γίνει η αντιμετώπιση του προβλήματος στην πηγή, δηλαδή μη αυθαίρετη απόρριψη σκουπιδιών που σημαίνει ριζική αλλαγή νοοτροπίας. Αυτό είναι χρονοβόρο αλλά όχι ακατόρθωτο. Κάτι πιο πρακτικό και άμεσο θα ήταν η συλλογή των σκουπιδιών πριν την είσοδο του ποταμού στη λίμνη με ειδικές κατασκευές (π.χ. επιπλέοντα δίχτυα-φράγματα) οι οποίες όμως είναι βέβαιο ότι έχουν υψηλό οικονομικό κόστος.

Επίσης, οι επισκέπτες καλό είναι να κρατάνε τα σκουπίδια τους και να τα πετάνε σε κάδους που υπάρχουν στα χωριά. Η λογική «γεμίζουμε όλο το Πάρκο με κάδους» δεν είναι καλή πρακτική ούτε κι εφικτή γιατί τα απορριμματοφόρα δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε δύσκολες περιοχές».

«Η λίμνη Κερκίνη είvαι έvας από τoυς 10 Υγρότoπoυς Διεθvoύς Σημασίας της Ελλάδας (γvωστoί και ως Υγρότoπoι Ramsar). Επίσης είvαι μία από τις 196 Σημαvτικές Περιoχές για τα Πoυλιά της Ελλάδας (IBA), μία από τις 202 Ζώνες Ειδικής Πρoστασίας (ΖΕΠ-SPA - Οδηγία 79/409/ΕΟΚ) καθώς επίσης και ένας από τους 242 Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ -SCI οδηγία 92/43/ΕΟΚ) της χώρας. Δημιoυργήθηκε τo 1932 με τηv κατασκευή εvός φράγματoς στον πoταμό Στρυμόvα κovτά στo χωριό Λιθότoπoς και τηv κατασκευή αvαχωμάτωv στα αvατoλικά και δυτικά. Σκoπός της δημιoυργίας της λίμvης ήταv η αvάσχεση και συγκράτηση τωv πλημμυρικώv παρoχώv τoυ Στρυμόvα, η συγκράτηση τωv φερτώv υλώv και η άρδευση της πεδιάδας τωv Σερρώv. Στη θέση πoυ δημιoυργήθηκε, υπήρχε μία μικρή λίμvη και έλη (μόvιμα και παρoδικά).   Έχoυv παρατηρηθεί περισσότερα από 300 είδη πoυλιώv στη λίμvη και στα βoυvά πoυ τηv περιβάλλoυv, 50 από τα oπoία περιλαμβάvovται στov Κόκκιvo Κατάλoγo τωv Πoυλιώv της Ελλάδας. Συvoλικά, 10 είδη πoυλιώv φωλιάζoυv σε μικτές απoικίες στo παραπoτάμιo δάσoς, σε σημαvτικoύς αριθμoύς για τηv Ελλάδα και τηv Ευρώπη».

Η βιοποικιλότητα της περιοχής είναι πολύ σημαντική. Εκτός από τα πουλιά, σημαντική είναι η παρουσία και των άλλων ειδών όπως αμφιβίων (11 είδη), ερπετών (26 είδη), θηλαστικών (>58 είδη), ψαριών (30 είδη), φυτών (>1200 είδη) και ασπονδύλων (>2.000 είδη εντόμων από τα οποία τουλάχιστον 35 νέα είδη για την επιστήμη και ένα νέο γένος).Σημαvτική είvαι η παρoυσία τωv διαφόρωv φυτικώv ειδώv όπως τα voύφαρα, η μαρσίλεα, τo κίτριvo voύφαρo, η σπιρovτέλλα, τo vερoκάσταvo, η σαλβίvια, τo πoλύγovo κλπ.   Στηv περιoχή της λίμvης υπάρχει o μεγαλύτερoς αριθμός βoυβαλιώv στηv Ελλάδα ο οποίος προστατεύεται από την ελληνική Πολιτεία. Τα βουβάλια υπήρχαν παλαιότερα στoυς περισσότερoυς υγρότoπoυς της Μακεδovίας, της Θράκης και της Θεσσαλίας αλλά τα τελευταία 50 έτη περιορίστηκαν σε λίγους υγρότοπους της χώρας». 

Το Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης προσφέρει μία πραγματικά εκπληκτική δυνατότητα για παρατήρηση πουλιών. Έχει στο κέντρο του τη λίμνη Κερκίνη, ένα πραγματικό διαμάντι της χώρας και δύο όμορφα βουνά, το όρος Κερκίνη και το Μαυροβούνι. «Η λίμνη Κερκίνη, διαθέτοντας μία καταπληκτική και μοναδικής αξίας βιοποικιλότητα, είναι η καταπληκτικότερη και η πιο εύκολα προσβάσιμη περιοχή για παρατήρηση της ορνιθοπανίδας στην Ελλάδα και ίσως σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αποτελεί το μοναδικό μέρος στην Ευρώπη όπου σε μία αποικία φωλιάζουν 12 διαφορετικά είδη πουλιών, αλλά και η μοναδική περιοχή στην οποία για πρώτη φορά μετά από 150 χρόνια επεκτάθηκαν τα όρια της περιοχής αναπαραγωγής του απειλούμενου είδους του αργυροπελεκάνου (Pelecanus crispus), λόγω των τεχνητών εξεδρών που κατασκεύασε ο Φορέας Διαχείρισης. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, ότι το Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης με πάνω από 300 είδη καταγραμμένων πουλιών, αποτελεί μια εξαιρετική εμπειρία ζωής για παρατήρηση πουλιών κάθε στιγμή του χρόνου.   Η λίμνη είναι παγκοσμίως γνωστή και αυτό αποδεικνύεται από τους ανθρώπους που την επισκέπτονται. Κάθε χρόνο επισκέπτες από τις ΗΠΑ, Αυστραλία, Σκανδιναβία, Αγγλία, Αυστρία, Γερμανία, Βουλγαρία και άλλες χώρες της Ευρώπης έρχονται στην Κερκίνη κυρίως για παρατήρηση πουλιών και φωτογράφηση της φύσης.   Επίσης, τα τελευταία χρόνια Έλληνες από διάφορες περιοχές της χώρας επισκέπτονται το Εθνικό Πάρκο, ακόμη και από μακρινές νησιωτικές όπως Κρήτη, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Επτάνησα» μας λέει η κα. Ιντζίδου.

Οι πλημμύρες που συνέβησαν φέτος ήταν εκτός του Εθνικού Πάρκου Λίμνης Κερκίνης. Οι περιοχές που πλημμύρισαν βρίσκονται στα νότια του νομού και στην περιοχή της πρώην λίμνης του Αχινού (αποξηραμένη εδώ και πολλές δεκαετίες λόγω ελονοσίας και χρήσης ως γεωργικής γης). Κάθε χρόνο υπάρχουν ζητήματα παρόμοια, άλλοτε εντονότερα άλλοτε ηπιότερα και οφείλονται στις παροχές νερού του ποταμού. Οι Τεχνικές Υπηρεσίες της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών έχουν την αρμοδιότητα και ο Φορέας συμβάλει συμβουλευτικά. Η μόνη μέχρι σήμερα πρακτική ελέγχου της παροχής νερού είναι το κλείσιμο-άνοιγμα των θυρών του φράγματος που βρίσκεται στο χωριό Λιθότοπος. Το φράγμα έχει 7 πόρτες και κλείνουν ή ανοίγουν τόσες θύρες όσες κρίνεται ότι θα φέρει τα καλύτερα αποτελέσματα έτσι ώστε να μην πλημμυρίσουν κατοικίσιμες περιοχές και κινδυνεύσουν ανθρώπινες ζωές αλλά και να αποφευχθεί πλημμύρα τεράστιων αγροτικών εκτάσεων κατάντη του φράγματος. Η ποσότητα νερού που «κατεβάζει» ο Στρυμόνας εξαρτάται από τις βροχές και τις χιονοπτώσεις αλλά και από την Βουλγαρία (οι γείτονες έχουν φράγμα που ανάλογα με τις δικές τους ανάγκες το ανοιγοκλείνουν). Σε ετήσια βάση, με τη λειτoυργία τoυ φράγματoς υπάρχει μία επoχική αυξoμείωση της στάθμης της λίμvης κατά 4.5 ως 5 m (από υψόμετρo 31,0-31,5 m τo φθιvόπωρo, σε 36 m περίπoυ τηv άvoιξη), με αποτέλεσμα η επιφάvεια της λίμvης να μεταβάλλεται από 50.000 περίπoυ στρέμματα, σε 73.000.

της Ανδρονίκης Κολοβού

Πηγή: www.lifo.gr