Βυζαντινό χειρόγραφο, που προέρχεται από την Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους, επαναπατρίστηκε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο με ενέργειες της γενικής διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς καθώς και της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών.Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς βρέθηκε στο μουσείο και τόνισε πως πρόκειται για «ημέρα χαράς», ενώ ανέφερε πως το υπουργείο Πολιτισμού, συνεχίζει τον αγώνα προκειμένου «να στοιχειοθετήσει με τρόπο επιστημονικά αδιαμφισβήτητο τις απαιτήσεις της Ελλάδας και για την επιστροφή των πολιτιστικών θησαυρών της όλων που παράνομα έχουν εξαχθεί από το έδαφός της».
Λίγο πριν, σύμφωνα με ρεπορτάζ της καλής συναδέλφου στο "Έθνος" Αγγελικής Κόττη,ο πρωθυπουργός απάντησε σε ιεράρχες που του ζητούσαν να κινηθεί η Ελλάδα για τον επαναπατρισμό χειρογράφων από μονές των Σερρών ότι βεβαίως και γίνονται ανάλογες κινήσεις, που όμως δεν ανακοινώνονται αν δεν υπάρξει αποτέλεσμα.
Η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη και ο διευθυντής του αμερικανικού Μουσείου Τίμοθι Ποτς είπαν ότι η επιστροφή επετεύχθη χάρη στο σύμφωνο συνεργασίας που έχει υπογράψει ο Υπουργός Πολιτισμού Παύλος Γερουλάνος με το Γκετί. Η διευθύντρια του ΥΠΠΟΑ Σουζάνα Χούλια- Καπελώνη υπενθύμισε ότι το χειρόγραφο εντοπίστηκε επ' ευκαιρία της έκθεσης βυζαντινών αρχαιοτήτων «Ουρανός και Γη» που έστειλε η Ελλάδα στην Αμερική.
Το όνομα του ρόδου
Η υπόθεση είναι λίγο-πολύ γνωστή: Στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ανατολική Μακεδονία βρέθηκε πρόσκαιρα υπό βουλγαρική κατοχή, βούλγαροι στρατιώτες επέδραμαν στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, λίγα μόλις χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης των Σερρών, και στο Μοναστήρι της Εικοσιφοίνισσας, στα όρια των Νομών Σερρών και Καβάλας, στους πρόποδες του Παγγαίου όρους. Οι ιερόσυλοι επιδρομείς, εκτός των χρυσών και ασημένιων αντικειμένων που λεηλάτησαν, πήραν μαζί τους φεύγοντας και έναν ανεκτίμητο θησαυρό από βυζαντινούς και μεσαιωνικούς χειρόγραφους κώδικες και άλλα ιερά κειμήλια.
Συνολικά εκλάπησαν 691 τουλάχιστον χειρόγραφοι κώδικες, από τους οποίους οι 261 αφαιρέθηκαν από τη Μονή Τιμίου Προδρόμου (100 χειρόγραφα σε μεμβράνη και 161 σε χαρτί) και άλλοι 430 (οι 160 σε μεμβράνη) από τη Μονή Εικοσιφοίνισσας.
Μετά τη λήξη του πολέμου και με βάση τη συμφωνία του Νεϊγύ επεστράφησαν μόνο 259 χειρόγραφοι κώδικες, οι οποίοι φυλάσσονται σήμερα στην Αθήνα, στην Εθνική Βιβλιοθήκη, πέντε δε από αυτούς βρίσκονται στο Βυζαντινό Μουσείο.
Η ιστορία
Η ιστορία είναι στη συνέχεια γνωστή: Τα κλεμμένα και στη συνέχεια εξαφανισμένα χειρόγραφα κάθε τόσο εμφανίζονταν μεμονωμένα σε κάποιο πανεπιστήμιο ή βιβλιοθήκη της Ευρώπης και της Αμερικής, πολλές φορές δε και σε παλαιοπωλεία. Σε μία μόνο περίπτωση, το 1987, η Ελλάδα αγόρασε ένα χειρόγραφο Ευαγγέλιο που προερχόταν από τη Μονή Εικοσιφοίνισσας σε πλειστηριασμό έναντι 30.000 στερλινών στον λονδρέζικο οίκο Sotheby's. Τον επόμενο χρόνο, το 1988, σε μια έκθεση χειρογράφων που διοργανώθηκε στη Σόφια από το Κέντρο Σλαβοβυζαντινών Σπουδών «Ιβάν Ντούιτσεφ», παρουσιάστηκαν και 63 ελληνικά χειρόγραφα. Τελικά, η μεγάλη αποκάλυψη ήρθε στις 22 Αυγούστου 1990, όταν στη διάρκεια διεθνούς επιστημονικής συνάντησης που διοργανώθηκε στο Κέντρο «Ντούιτσεφ» παρουσιάστηκαν τα θεωρούμενα «χαμένα» χειρόγραφα των Μονών Εικοσιφοίνισσας και Τιμίου Προδρόμου. Και όπως έγραφαν τότε επιστρέφοντας από τη συνάντηση σε κοινό τους άρθρο στο «Βήμα» οι καθηγητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Β. Ατσαλος, Β. Κατσαρός και Χ. Παπαστάθης, οι οποίοι παρακολούθησαν τις εργασίες της, τα χειρόγραφα που παρουσίασαν οι Βούλγαροι είναι 418 και βρίσκονται σε ικανοποιητική κατάσταση.
Της Διαμάντως Φραγγεδάκη
http://www.serresparatiritis.gr/
